Hoà cùng dòng chảy văn hoá dân tộc, thanh niên đã và đang thể hiện vai trò xung kích quan trọng của mình trong sự nghiệp xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tập trung phát huy các giá trị văn hoá, sức mạnh con người Việt Nam trong bối cảnh mới.
Thanh niên là lực lượng quan trọng bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc. Ảnh: Internet
Trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, thanh niên là đội ngũ “xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế và văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội”, là những người sẽ “mang sức mạnh tuổi trẻ dồi dào nhựa sống của mình ra mà xây dựng một cuộc sống mới, tươi sáng”[1]. Dòng chảy văn hoá dân tộc luôn ghi nhận những thành quả mà thế hệ trẻ đã gây dựng nên, vì một nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, bảo tồn phải song hành với phát triển, hội nhập phải song hành với “gạn đục khơi trong”, xây dựng phải bao hàm cả phát huy các giá trị văn hoá, sức mạnh con người Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, đó là nhiệm vụ và vai trò to lớn của thanh niên.
Thanh niên là lực lượng trực tiếp tham gia bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc, sức mạnh con người Việt Nam
Với tư cách là thế hệ tiếp bước, kế thừa, phát triển, thanh niên Việt Nam đã có những đóng góp quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc. Thanh niên Việt Nam nhận thức sâu sắc nhiệm vụ giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. Bản sắc văn hóa Việt Nam là giá trị cốt lõi nhất của nền văn hóa, thể hiện tâm hồn, sức mạnh của dân tộc được hun đúc, bồi đắp qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai của dân tộc. Sự tham gia của thanh niên vào các hoạt động văn hoá cộng đồng như lễ hội, tôn giáo, các hoạt động văn hoá văn nghệ, … thể hiện sự quan tâm và ý thức cao độ về truyền thống văn hoá dân tộc, coi văn hoá chính là hơi thở cuộc sống, cần phải bồi đắp mỗi ngày. Sự đa dạng hóa công tác truyền bá văn hóa, phổ biến sâu rộng các giá trị văn hóa truyền thống qua các phương tiện, cách thức, như thông qua các kỳ sinh hoạt đoàn, đội, hội, các hoạt động về nguồn, tham quan bảo tàng, di tích lịch sử, qua các cuộc thi tìm hiểu, dã ngoại, tổ chức tham quan các di tích lịch sử và về nguồn... đã khơi dậy niềm tự hào về truyền thống văn hoá dân tộc. Sự cộng hưởng từ những việc làm cụ thể, thiết thực của mỗi cá nhân, tổ chức đã góp thêm một viên gạch vững chắc cho việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam.
Thanh niên Việt Nam là nhân tố tích cực trong việc truyền bá giá trị văn hoá, sức mạnh con người Việt Nam. Với sự năng động, nhiều bạn trẻ đang nỗ lực từng ngày để đưa hình ảnh Việt Nam vươn tầm thế giới. Thông qua các trại hè quốc tế, diễn đàn, liên hoan thanh viên Việt Nam và quốc tế, những chuyến tàu Thanh niên Đông Nam Á [SSEAYP]… thanh niên Việt Nam có cơ hội giao lưu, chia sẻ, quảng bá bản sắc độc đáo của dân tộc mình, phát huy những giá trị văn hoá tốt đẹp, khai thác các vận hội mới, tiềm năng mới để phát triển văn hoá. Với phương châm mỗi thanh niên là một đại sứ văn hoá của quê hương, thanh niên Việt Nam đã và đang làm tốt sứ mệnh đưa bản sắc Việt đến với bạn bè quốc tế. Song song với nhiệm vụ quảng bá văn hoá dân tộc, thanh niên Việt Nam còn nhạy bén tiếp thu những giá trị văn hóa mới, những hạt nhân hợp lý và thay đổi, cải biến cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện, truyền thống văn hóa dân tộc. Trên cơ sở hiểu biết những cái hay, cái đẹp, những giá trị nhân văn sâu sắc của văn hóa truyền thống, nâng lên thành niềm tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm, quyết tâm hành động của tuổi trẻ trong phát huy các giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam giai đoạn hiện nay.
Thanh niên tham gia tích cực vào quá trình chuyển đổi giá trị văn hoá thành sức mạnh kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch
Năm 2018, cộng đồng ASEAN đã xây dựng và báo cáo chỉ số phát triển thanh niên[2] của các nước trong khu vực, Việt Nam đứng thứ tư về mức độ phát triển thanh niên [với giá trị YDI đạt 0,667], hằng năm trung bình có khoảng 1,5 – 1,6 triệu thanh niên bước vào tuổi lao động[3]. Điều này cho thấy thanh niên Việt Nam có một tiềm năng vô cùng to lớn. Sức sáng tạo của giới trẻ rất quan trọng trong xây dựng và phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, tham gia tích cực vào những hoạt động kinh tế liên quan đến yếu tố văn hoá. Đây là nguồn lực chính trong quá trình lao động sáng tạo, tạo ra lượng sản phẩm văn hóa dồi dào ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề, nhất là công nghiệp sáng tạo như âm nhạc, điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, các ngành nghề truyền thống [gốm, lụa, tranh, gỗ], các loại hình nghệ thuật dân gian,… ở nước ta. Thanh niên Việt Nam đã có những đóng góp nhất định trong xây dựng và phát triển kinh tế, dựa trên những giá trị bản sắc văn hoá dân tộc độc đáo của mình.
Với thông điệp “Tuổi trẻ đồng hành với du lịch”, trong những năm gần đây, nhiều tấm gương thanh niên Việt Nam dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn áp dụng khoa học công nghệ để khởi nghiệp trên chính quê hương mình. Mô hình du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái đang được nhiều bạn trẻ lựa chọn làm mô hình khởi nghiệp. Không chỉ đánh thức du lịch ở địa phương bằng cách quảng bá rộng rãi những nét văn hoá, trang phục truyền thống, món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc mình, mà còn mang lại lợi ích kinh tế, khơi dậy khát vọng làm giàu trên chính mảnh đất quê hương, làm cho văn hoá thấm sâu vào đời sống xã hội, trở thành nguồn lực nội sinh mạnh mẽ trong phát triển kinh tế và giao lưu tiếp biến văn hoá nhân loại.
Thanh niên là lực lượng quan trọng tham gia đấu tranh phòng, chống “diễn biến hoà bình” trên lĩnh vực văn hoá
Thanh niên Việt Nam có sự nhạy bén, đây vừa là ưu điểm vừa là hạn chế, dễ tiếp cận cái mới, nhưng cũng dễ bị lôi kéo, kích động. Cũng vì thế mà các thế lực thù địch luôn coi thanh niên là đối tượng đặc biệt để lợi dụng thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Trên thực tế, các thế lực phản động trong và ngoài nước luôn tìm mọi cách tác động vào giới trẻ, dùng nhiều chiêu bài, cách thức kích động như lợi dụng tự do, tôn giáo để đánh vào sự nông nổi của một số ít bạn trẻ hòng tạo ra một thế hệ trẻ sống theo chủ nghĩa thực dụng, thích ăn chơi, lười lao động, sống vụ lợi, vị kỷ, hay so đo...
Trên lĩnh vực văn hoá, dưới sự lãnh đạo của Đảng, thanh niên Việt Nam với nòng cốt là Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã phát huy vai trò xung kích trên mặt trận văn hóa, thực sự trở thành chiến sĩ văn hóa trong cuộc đấu tranh chống lại các sản phẩm xấu độc, lai căng làm phương hại đến thuần phong mỹ tục của dân tộc, làm thất bại âm mưu “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng của các thế lực thù địch. Đồng thời, đoàn thanh niên đã chú trọng đến vấn đề xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, trực tiếp nuôi dưỡng, phát triển những giá trị của thanh niên trong thời kỳ mới, góp phần nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, tình cảm cách mạng, xây dựng nhân cách con người mới vừa đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, vừa phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc. Xây dựng môi trường văn hóa được coi như là “phên dậu”, “rào chắn” có tác dụng phòng ngừa, ngăn chặn và “miễn dịch” trước những tác động, ảnh hưởng, xâm nhập và phá hoại của các âm mưu, thủ đoạn diễn biến hòa bình.
Thanh niên đã và đang trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước
Thế hệ thanh niên ngày nay được sống, học tập, lao động trong môi trường hòa bình; được thừa hưởng thành quả của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và công cuộc đổi mới đất nước. Thanh niên Việt Nam mang trên vai trọng trách lịch sử, vươn lên tự khẳng định mình, trên mọi phương diện của đời sống xã hội.
Để trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao, thanh niên Việt Nam cần có 3 nhóm phẩm chất là: Trình độ chuyên môn và tay nghề cao; Đạo đức và lối sống trong sáng; Sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần đáp ứng được yêu cầu của thời kỳ công nghiệp, hóa hiện đại hóa, của nền kinh tế tri thức và hội nhập toàn cầu. Để đạt được tiêu chí và phẩm chất trên đòi hỏi bản thân mỗi thanh niên phải không ngừng tự học, tự rèn luyện, tự tu dưỡng, nâng cao trình độ học vấn, tay nghề khả năng thực tế, kỹ năng lao động để thích ứng với thị trường lao động trong nước và thị trường lao động quốc tế, khẳng định và phát huy sức mạnh con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Là thanh niên thời đại mới, là những trí thức của đất nước, thanh niên Việt Nam đang dần khẳng định vai trò xung kích, sáng tạo của mình đối với việc xây dựng và phát huy các giá trị văn hoá, sức mạnh con người Việt Nam trong thời đại mới, góp phần để văn hoá thực sự là nền tảng tinh thần vững chắc, luôn “soi đường cho quốc dân đi”.
[2] Theo Thông tư 11/2018/TT-BNV ngày 14/9/2018 của Bộ Nội vụ, “Chỉ số phát triển thanh niên [YDI] là chỉ số tổng hợp từ bốn lĩnh vực chính: [1] giáo dục, [2] sức khỏe phúc lợi, [3] việc làm và cơ hội và [4] sự tham gia của thanh niên vào xã hội”.
[3] Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam – Thực trạng và giải pháp, //tapchicongsan.org.vn, ngày 18/3/2022.
Minh Trang