Bị cong vẹo cột sống phải làm sao

Khái niệm về cong vẹo cột sống:

Cột sống có vai trò hết sức quan trọng trong mọi hoạt động sống của con người. Nó tạo thành bộ khung nâng đỡ cơ thể, tạo cho con người có dáng đứng thẳng, bảo vệ tủy sống và các cơ quan nội tạng trong cơ thể.
Cong vẹo cột sống (biến dạng cột sống) là tình trạng cột sống bị uốn cong về bên trái hoặc bên phải (vẹo cột sống) hoặc bị cong quá mức về phía trước hay phía sau, do đó không còn giữ được các đoạn cong sinh lý như bình thường (cong cột sống)

Tại Việt Nam, tỷ lệ bệnh tật ở lứa tuổi học đường hiện nay vẫn còn cao, trong đó bệnh cong vẹo cột sống chiếm gần 30%, nhất là ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Theo thống kê, vẹo cột sống chiếm khoảng 1- 4% dân số, thường gặp ở nữ nhiều hơn nam và ảnh hưởng nhiều đến trẻ em từ 10-18 tuổi.

Cong vẹo cột sống nếu không khắc phục sớm

 sẽ để lại hậu quả lâu dài (ảnh minh họa)

Phát hiện sớm cong vẹo cột sống

Cán bộ y tế trường học, cha mẹ học sinh có thể khám sàng lọc cho học sinh và con em mình bằng những kỹ thuật đơn giản và dễ thực hiện.

Phát hiện vẹo cột sống

Cho học sinh cởi bớt quần áo, làm sao phần thân và hai chân để hở, tháo bỏ giầy dép, đứng thẳng, hai gót chân chụm vào nhau.

Người khám quan sát hai bờ vai, hai mỏm xương bả vai, mào chậu. Trong trường hợp bị vẹo cột sống, người khám có thể nhìn thấy những bất thường như: vai cao vai thấp, hai vai dốc không đều; Xương bả vai nhô ra, bên cao bên thấp, khoảng cách từ 2 mỏm xương bả vai đến gai đốt sống không bằng nhau; Hai mào chậu không cân đối, bên thấp bên cao. Trường hợp này có thể do chân dài chân ngắn, dẫn đến lệch trọng tâm cơ thể và vẹo cột sống do tư thế; Cho học sinh cúi xuống, người khám dùng ngón tay miết dọc theo các gai đốt sống hoặc dùng bút, thỏi son đánh dấu các gai đốt sống. Sau đó cho học sinh đứng thẳng, quan sát các điểm đánh dấu. Trong trường hợp bị vẹo cột sống, các đốt sống ít nhiều bị xoay vặn làm cho các gai đốt sống bị lệch, các điểm đánh dấu không nằm trên một đường thẳng, mà bị lệch sang phải hoặc sang trái.

Phát hiện cong cột sống

Người khám quan sát tư thế đứng bình thường của học sinh từ trái qua phải hoặc từ phài qua trái. Nếu bình thường, tư thế học sinh ngay ngắn, thân người được giữ thẳng, đầu ngẩng, hai bờ vai cân đối, bụng hơi căng, chân thẳng. Nếu bị gù thì lưng học sinh tròn, vai thấp, bụng nhô, đầu ngả ra phía trước. Nếu bị ưỡn, phần trên của thân hơi ngả về phía sau, bụng xệ. Nếu bị so vai, đầu ngả về phía trước, hai vai chùng xuống.

Khi phát hiện có những dấu hiệu bất thường, hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế khám chẩn đoán xác định và được tư vấn về các biện pháp dự phòng và điều trị kịp thời.  

Điều trị cong vẹo cột sống    

Để có thể quyết định phương pháp điều trị những trường hợp mắc cong vẹo cột sống, các chuyên gia y tế cần phải khám xác định rõ mức độ cong vẹo cột sống của bệnh nhân. Ngoài những quan sát thông thường, bác sỹ sẽ chỉ định cho bệnh nhân chụp x-quang. Dựa vào phim x-quang, người ta sẽ xác định được độ lớn của góc cong vẹo cột sống (góc Coob). Tùy theo độ lớn của góc Coob và khả năng tiến triển của nó, bác sỹ sẽ chỉ định các bài tập phục hồi chức năng hoặc cho mang áo nẹp. Nếu mức cong vẹo cột sống nặng và tiến triển nhanh, các bác sỹ sẽ chỉ định phẫu thuật chỉnh hình.

Nguyên nhân

Tư thế ngồi học không đúng: lệch vai sang trái hoặc sang phải, cúi đầu quá thấp.

Học sinh phải ngồi học trong thời gian quá dài trên những bộ bàn ghế không đúng kích thước

Học sinh có thói quen mang cặp một bên mà không đeo cặp trên hai vai.

Do phải lao động sớm: gánh vác, gặt hái, bế em hoặc mắc phải một số di chứng của bệnh còi xương, suy dinh dưỡng, lao cột sống, bại liệt.

Ảnh hưởng

Bệnh cong vẹo cột sống không phải bệnh nguy hiểm, không gây tác hại nghiêm trọng tức thời, tuy nhiên bệnh sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe thể chất và tâm thần của một thế hệ trong tương lai.

Gây lệch trọng tâm cơ thể, làm học sinh ngồi học không được ngay ngắn, gay cản trở cho việc đọc, viết, căng thẳng thị giác và làm trí não kém tập trung dẫn đến ảnh hưởng xấu kết quả học tập.

Gây ảnh hưởng đến hoạt động của tim, phổi và sự phát triển của khung xương chậu (đặc biệt đối với em gái sẽ gây ảnh hưởng đến sinh đẻ khi trưởng thành)

Cơ thể lệch , bước đi không cân đối, bước đi không đều ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

 Biện pháp phòng tránh:

Bàn ghế học tập cần có kích thước phù hợp với chiều cao của học sinh đối với từng cấp học khi sử dụng.

Tạo thói quen ngồi đúng tư thế cho các em. Khi ngồi, hai bàn chân được đặt ngay ngắn, vững chắc trên sàn, giữa cẳng chân và đùi tạo thành 1 góc tối ưu là 90o (dao động trong khoảng 75-105o), nên để cạnh trước của mặt ghế ăn sâu vào cạnh sau mặt bàn 4-6 cm, lưng có thể tựa vào tựa lưng của ghế để tăng thêm điểm tựa, thân thẳng, đầu và cổ hơi ngả về phía trước, hai tay để ngay ngắn trên mặt bàn. Nếu không tạo thành thói quen đúng ngay từ những ngày đầu đi học sau này rất khó sửa chữa, dù bàn ghế phù hợp, các em vẫn ngồi sai. Tư thế ngồi sai không chỉ gây ra cong vẹo cột sống mà có thể dẫn đến những rối loạn cơ xương khác và nguy cơ mắc tật cận thị cao.

Học sinh không mang cặp quá nặng, trọng lượng cặp sách không nên vượt quá 15% trọng lượng cơ thể. Cặp phải có 2 quai, khi sử dụng học sinh đeo đều hai vai, tránh đeo lệch về 1 phía.
Lập thời gian biểu cụ thể cho học tập , vui chơi giải trí, lao động, nghỉ ngơi hợp lý ở trường cũng như ở nhà sao cho phù hợp với từng lưá tuổi cho từng cấp học. Tăng cường hoạt động vận động ngoài trời, rèn luyện thể dục thể thao. Đảm bảo thời gian ngủ cần thiết theo từng lứa tuổi.

 Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý, tính đa dạng về giá trị dinh dưỡng của mỗi bữa ăn nhất là các bữa chính. Đặc biệt cần quan tâm đến các thực phẩm có nhiều can xi và vitamin D, đây là các yếu tố giúp cho sự phát triển của xương trong giai đoạn phát triển.

Khám phát hiện cong vẹo cột sống định kỳ để có thể có cách xử trí và kiến nghị phòng chống kịp thời. Ngoài ra, việc khám phát hiện cong vẹo cột sống định kỳ còn có tác dụng giúp cho nhà trường, gia đình và bản thân học sinh quan tâm hơn tới sức khỏe, tích cực tham gia vào chương trình phòng chống cong vẹo cột sống học đường.

Vẹo cột sống thường nặng hơn theo tuổi tác, bởi vậy bệnh lý này cần chữa trị càng sớm càng tốt. Vậy vẹo cột sống là bệnh gì? Nguyên nhân, phương pháp điều trị ra sao? Bài viết dưới dây sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ những thông tin về vấn đề này.

Trong cơ thể người, cột sống có vai trò quan trọng như bộ khung nâng đỡ, bảo vệ những cơ quan bên trong, giúp con người có dáng đứng thẳng.

Vẹo cột sống là một tình trạng y tế trong đó cột sống của một người bị cong sang một bên. Đường cong thường là có hình chữ “S” – hoặc “C” – trên không gian ba chiều. (Theo Wikipedia)

Cột sống bình thường có 3 đường cong tự nhiên hình chữ S. Nhìn từ phía sau, cột sống khỏe mạnh sẽ nằm trên 1 đường thẳng. Cong vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị nghiêng, cong bất thường sang bên phải hoặc trái của trục cơ thể.

Tình trạng vẹo cột sống ở trẻ em đang ngày càng phổ biến

Hiện nay, tình trạng vẹo cột sống ở trẻ em đang ngày càng phổ biến, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển cơ thể của trẻ. Nặng hơn, còn có thể để lại những biến chứng như biến dạng khung ngực, khung chậu, ảnh hưởng đến tim, phổi.

Các dạng cong vẹo cột sống rất phức tạp, bao gồm:

– Vẹo cột sống bẩm sinh: với biểu hiện là vai nghiêng, vòng eo không đều, nghiêng đầu, cơ thể nghiêng về một bên.

– Vẹo cột sống thần kinh: xảy ra khi các dây thần kinh và cơ bắp không thể duy trì cột sống, ảnh hưởng đến tủy sống, não và hệ thống cơ bắp. Dấu hiệu dễ nhận thấy là sự thay đổi trong tư thế.

– Vẹo cột sống dính khớp: thường xảy ra ở người lớn khi độ cong ngang của xương sống ở phần thắt lưng dưới tăng dần theo thời gian, tạo thành hình chữ C. Triệu chứng thường gặp là đau nhức hoặc cứng khớp ở lưng dưới, ngứa ran hoặc đau nhói chân khi đi bộ.

– Vẹo cột sống triệu chứng: một dạng vẹo cột sống gây rối loạn mô liên kết khác nhau. Triệu chứng không đau nhưng có thể gây khó chịu hoặc đau khi ngồi.

Bệnh thường do bẩm sinh. Trường hợp bố hoặc mẹ bị cong vẹo cột sống bẩm sinh thì con sẽ có nguy cơ mắc bệnh.

Bên cạnh đó nguyên nhân gây bệnh còn do các yếu tố trong lúc mang thai như:

– Bào thai phát triển nhanh và không thích ứng kịp với cơ thể của mẹ khiến bào thai bị chèn ép làm cho xương sống bị cong vẹo.

– Người mẹ tiếp xúc với các loại hóa chất độc hại, sử dụng thuốc, ăn uống thực phẩm gây dị tật cho thai nhi.

– Lúc sinh, cổ tử cung của mẹ quá hẹp làm chèn ép cột sống của bé.

– Do chấn thương mạnh làm biến đổi cấu trúc của xương.

– Ngồi sai tư thế.

– Ghế ngồi không phù hợp, ngồi quá lâu, ít thay đổi tư thế.

Trẻ bị vẹo cột sống do ngồi sai tư thế

Cong vẹo cột sống hiếm khi gây đau đớn hay khó chịu. Thông thường, dấu hiệu của bệnh thời gian đầu rất khó nhận biết, hầu  hết các trường hợp phát hiện ra khi được bác sĩ kiểm tra định kỳ.

Bạn có thể căn cứ vào một số triệu chứng dưới đây để nhận biết bệnh lý này:

– Hình ảnh cột sống cong rõ ràng

– Cột sống nghiêng về một bên

– Vai không đều nhau, bên thấp bên cao

– Gai đốt sống không thẳng hàng

– Phần xương bả vai nhô ra bất thường, khoảng cách từ 2 mỏm xương bả vai đến gai đốt sống không bằng nhau.

– Eo tạo giữa cánh tay và thân hai có độ rộng hẹp không giống nhau.

– Một số trường hợp bị vẹo cột sống cũng có thể  gây đau lưng. Biểu hiện này thường gặp ở người lớn.

>> Tìm hiểu thêm: Thoái hóa cột sống thắt lưng: Nguyên nhân – Triệu chứng – Phương pháp điều trị?

Tình trạng này không chỉ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt thường ngày, mà còn tác động xấu đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Chứng vẹo cột sống tiến triển là tình trạng đường cong cột sống trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Nếu không được điều trị sớm, có thể gây ra tình trạng:

– Đau lưng

– Viêm đốt sống

– Khó thở khi lồng ngực bị nén

– Tổn thương tim và phổi do dị tật lồng ngực.

– Viêm phổi

– Tăng nguy cơ mất xương, loãng xương.

Bên cạnh đó, những bất thường về ngoại hình còn gây tâm lý tự ti, mặc cảm cho người bệnh. Nữ giới mắc bệnh dễ dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt không đều, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Để chẩn đoán chính xác bệnh, các bác sĩ thường thực hiện các phương pháp sau:

Bác sĩ thường thăm khám để kiểm tra dị tật vẹo cột sống bằng cách, yêu cầu bệnh nhân cúi cong người về phía trước. Mọi bất thường ở cột sống sẽ được phát hiện tốt nhất khi người bệnh đang ở trong vị trí này. Phương pháp này giúp xác định mức độ vẹo, độ mềm dẻo của cột sống và các triệu chứng của bệnh.

Bác sĩ thăm khám để kiểm tra dị tật

Phương pháp chụp X-quang sẽ cho biết các đốt sống bất thường và mức độ nghiêm trọng đường cong.

Cách này dùng để đánh giá các mô mềm như đĩa đệm, tủy sống, thần kinh.

Chụp cắt lớp vi tính có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cột sống, hiển thị kích thước, hình dạng và vị trí của các đốt sống.

Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, mọi đối tượng. Theo thống kê, vẹo cột sống chiếm khoảng 1- 4% dân số, thường gặp trong độ tuổi từ 10-18 tuổi. Trong đó, 80% trường hợp cong vẹo cột sống ở trẻ vị thành niên là do nguyên nhân tự phát.

Dưới đây là những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh:

– Giới tính: Nữ có tỉ lệ mắc bệnh cao hơn nam.

– Tuổi tác: Bệnh thường xảy ra trong độ tuổi tăng trưởng và trước tuổi dậy thì (10 – 18 tuổi).

– Thói quen sinh hoạt: Tư thế ngồi không đúng, mang cặp sách nặng, ngồi bàn ghế có kích thước không phù hợp.

Để ngăn chặn tình trạng nghiêm trọng do cong vẹo cột sống gây ra, bệnh cần được phát hiện và điều trị sớm. Với các biện pháp thường được sử dụng như: vật lý trị liệu, nẹp cột sống, vật lý trị liệu…

Nẹp cột sống được chỉ định sau khi theo dõi độ lệch của cột sống theo thời gian (thông thường khoảng 20-40 độ). Dụng cụ là một thanh nẹp lưng, người bệnh sẽ đeo nó trong một thời gian để cột sống lưng trở lại đường cong sinh lý bình thường.

Nẹp cột sống là phương pháp thường sử dụng để chữa bệnh

Phẫu thuật là phương pháp được áp dụng khi tình trạng cột sống bị cong vẹo nghiêm trọng, gây trở ngại đến tim, phổi.

Cách thực hiện: Bác sĩ sẽ đặt thêm những que thép không rỉ Herrington vào trong các khớp cột sống, cột sống sẽ được đẩy về vị trí thẳng.

Tuy nhiên phương pháp này luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, biến chứng và có nguy cơ làm hạn chế chuyển động ở vùng cột sống, lâu ngày dẫn đến các bệnh lý về xương khớp khác.

Vật lý trị liệu là phương pháp được nhiều bác sĩ khuyên áp dụng kết hợp để định hình lại hình dạng và chức năng cột sống. Tùy mức độ cột sống bị cong nặng hay nhẹ mà thời gian điều trị nhanh hay lâu.

Phương pháp này mang lại kết quả từ từ, vì vậy người bệnh cần cố gắng kiên trì điều trị và tập luyện theo hướng dẫn của chuyên gia.

Chuyên gia xương khớp cho biết, người bệnh nên thăm khám định kì để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh để tìm hướng điều trị phù hợp.

Người bệnh không nên làm các công việc nặng hoặc cử động mạnh ảnh hưởng đến cột sống, ví dụ như gập người, ngồi cong lưng.

Để phòng ngừa bệnh, cần phòng chống suy dinh dưỡng, còi xương ở trẻ nhỏ, bằng cách:

– Chế độ ăn cần có đủ protein, chất khoáng và vitamin.

– Bàn ghế ngồi học phải phù hợp với lứa tuổi và tư thế ngồi học đúng.

– Tích cực rèn luyện thể dục thể thao làm tăng sự dẻo dai bền bỉ của xương khớp và cơ thể phát triển cân đối.

Rèn luyện thể dục thể thao là phương pháp bảo vệ xương khớp hiệu quả

Bài tập 1 – Nằm: Người bệnh thường xuyên nằm trên giường cứng, dùng gối kê vùng bị vẹo để lấy tư thế chuẩn.

Bài tập 2 – Đứng vươn vai. Bài tập này sẽ giúp 2 vai cân bằng.

Thực hiện như sau: giơ tay bên bị vẹo lên cao, thẳng trên tường, giữ vững tư thế này khoảng 30 giây. Lặp lại 10 – 20 lần/ngày.

Bài tập 3 –  Thở sâu: giúp tăng cường độ giãn nở của lồng ngực.

Cách thực hiện: Đặt gối dựa sau lưng, ngả lưng ra gối với tư thế nửa nằm nửa ngồi. Hai tay đặt dưới cơ hoành. Bắt đầu hít sâu vào và thở ra từ từ. Thực hiện 10 lần/ngày.

Theo dược sỹ Hoàng Mạnh Cường, tìm hiểu những thông tin cơ bản về bệnh vẹo cột sống là việc làm cần thiết đầu tiên để phòng và điều trị bệnh hiệu quả… Ngoài ra, bạn đừng quên đi khám sức khỏe định kỳ để bảo vệ sức khỏe của chính bản thân và gia đình.

XEM THÊM: