xanthochromia [sắc tố vàng thấy trong dịch não tủy sau khi li tâm] Chọc dò tủy sống được dùng để:
Đánh giá áp lực nội sọ và thành phần dịch não tủy [xem bảng Các bất thường về dịch não tủy trong các rối loạn khác nhau Các bất thường về dịch não tủy trong các rối loạn khác nhau ]
Điều trị giảm áp lực nội sọ [ví dụ, tăng áp lực nội sọ vô căn Tăng áp lực nội sọ nguyên phát ]
Tiêm các thuốc hoặc chất tương phản phóng xạ vào khoang dưới nhện để chụp tủy cản quang Chụp tủy cản quang Chụp X-quang sau khi tiêm chất cản quang vào động mạch qua một catheter để hiện thị từng động mạch và các cấu trúc tĩnh mạch của não. Với quá trình xử lý dữ liệu số [chụp mạch số hóa xóa nền]... đọc thêm
Chống chỉ định tương đối bao gồm
Nhiễm trùng tại vị trí chọc kim
Bệnh lý chảy máu có tính di truyển
Tăng áp lực nội sọ do khối choán chỗ nội sọ, gây tắc nghẽn lưu thông DNT [ví dụ do hẹp cống não hoặc dị dạng Chiari I] hoặc tắc mạch não tủy [ví dụ do khối u đè ép]
Nếu phù gai hoặc dấu hiệu thần kinh khu trú, nên làm CT hoặc MRI trước khi chọc dò tủy sống để loại trừ khối choán chỗ có thể gây thoát vị Thoát vị não qua lều hoặc thoát vị tiểu não.
Thủ thuật chọc dò tủy sống
Đối với thủ thuật này, bệnh nhân thường ở vị trí nằm nghiêng bên trái. Bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng trái,được yêu cầu ôm đầu gối và gập lưng càng nhiều càng tốt. Người phụ làm thủ thuật phải giữ cố định nếu bệnh nhân không thể duy trì tư thế này, hoặc cột sống có thể bị uốn cong tốt hơn bằng cách yêu cầu bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân béo phì, ngồi bên cạnh giường và cúi người về phía trước qua một bàn đặt trên giường.
Làm sạch bằng cồn i-ốt một vùng có đường kính 20cm, sau đó lau bằng cồn để loại bỏ i- ốt và ngăn chặn sự xâm nhập của nó vào khoang dưới nhện. Một kim chọc dịch với nòng được đưa vào vào khoảng liên đốt L3-L4 hoặc L4-L5 [gai sau của đốt L4 thường là trên một đường thẳng nối giữa các mào chậu phía sau trên]; lưng kim hướng về phía rốn của bệnh nhân và luôn song song với sàn. Khi vào được khoảng dưới nhện thường có cảm giác hẫng ở tay; rút nòng kim chọc dịch để dịch não tủy chảy ra ngoài.
Áp lực dịch não tủy được đo bằng áp kế; 4 ống mỗi ống chứa khoảng 2 đến 10 mL DNT để xét nghiệm. Chỗ chọc kim được dán băng dính vô trùng.
Hiện tượng đau đầu sau chọc dò tủy sống Đau đầu sau chọc dịch não tủy và các loại đau đầu do áp lực thấp khác xảy ra ở khoảng 10% bệnh nhân.
Chọc dò tủy sống
Đối với thủ thuật này, bệnh nhân thường ở vị trí nằm nghiêng bên trái. Một kim chọc dò có nòng được đưa vào khoảng liên đốt L3 - L4 hoặc L4 - L5 [gai sau của L4 thường nằm trên một đường giữa nối mào chậu sau trên]; mũi vát kim hướng về phía rốn của bệnh nhân và luôn song song với sàn. Khi vào được khoảng dưới nhện thường có cảm giác hẫng ở tay; rút nòng kim chọc dịch để dịch não tủy chảy ra ngoài.
|
Màu DNT
DNT bình thường trong và không màu; Nếu có ≥ 300 tế bào/muL sẽ gây màu ám khói hoặc đục.
Dịch lẫn máu có thể do chọc chạm ven [đâm kim vào quá xa, vào xoang tĩnh mạch dọc theo trước ống tủy sống] hoặc xuất huyết dưới nhện Chảy máu dưới nhện [SAH] . Phân biệt chạm ven khi chọc dò bằng
màu đỏ của dịch não tủy nhạt dần giữa ống 1 và 4 [xác nhận bằng việc giảm số lượng hồng cầu]
Không có xanthochromia [dịch não tủy màu vàng do hồng cầu ly giải] trong một mẫu ly tâm
Hồng cầu tươi, không gai
Với xuất huyết dưới nhện, DNT lẫn máu đều trong suốt quá trình lấy bệnh phẩm; xanthochromia thường xuất hiện sau khi đột quỵ vài giờ; hồng cầu thường già hơn và có khía. Dịch màu vàng nhạt cũng có thể là do nhiễm sắc thể già, vàng da nghiêm trọng, hoặc tăng protein [> 100 mg/dL].
Số tế bào, nồng độ glucose và protein của DNT
Số lượng tế bào, sự biệt hóa, nồng độ glucose và protein hỗ trợ chẩn đoán nhiều bệnh lý thần kinh [xem bảng Bất thường dịch não tủy trong một số rối loạn Các bất thường về dịch não tủy trong các rối loạn khác nhau ].
Thông thường, tỷ lệ glucose trong DNT/máu là khoảng 0,6, và ngoại trừ hạ đường huyết trầm trọng, glucose DNT thường > 50 mg/dL [> 2,78 mmol/L].
Tăng protein DNT [> 50 mg/dL] là một chỉ số nhạy cảm nhưng không đặc hiệu của bệnh; protein tăng lên > 500 mg/dL trong viêm màng não mủ, viêm màng não lao tiên triển, nghẽn dịch não tủy hoàn toàn do u tủy, hoặc chọc dịch não tủy chạm ven gây chảy máu. Xét nghiệm định lượng globulin [thường