Tình trạng mất vị giác hoặc sốt cao mất vị giác có thể gây ra bởi các vấn đề sức khỏe khác. Vậy bạn đã hiểu đúng về tình trạng mất vị giác chưa và những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo thêm hướng điều trị cho tình trạng này và những vấn đề cần lưu ý.
Bề mặt lưỡi có hàng ngàn nụ vị giác nhỏ bé. Mỗi nụ vị giác phát hiện một trong năm vị cơ bản: ngọt, mặn, chua, đắng hoặc thơm ngon. Những vị này có thể được phát hiện trên khắp lưỡi, nhưng một số khu vực sẽ nhạy cảm hơn với mỗi vị. Các xung động thần kinh từ các nụ vị giác được truyền đến não và giúp con người phân biệt được các vị khác nhau. Các rối loạn về vị giác hiếm khi làm mất khả năng hoặc đe dọa đến tính mạng, vì vậy vấn đề này thường không được lưu ý nhưng trong một số trường hợp, rối loạn vị giác hoặc sốt cao mất vị giác là kết quả của nhiều vấn đề sức khỏe cần chữa trị khác.
Thông thường, rối loạn vị giác được chia thành nhiều loại, gồm: giảm vị giác, vị giác ma [thấy một vị mà thực ra không có], mất cảm giác với một vị, hoặc mất cảm giác vị giác hoàn toàn.
3 NGUYÊN TẮC VÀNG ĐƠN GIẢN HÓA VIỆC TIÊM PHÒNG CHO TRẺ
Câu chuyện tiêm phòng cho bé là “cơn đau đầu” của không riêng bậc phụ huynh nào. Con la khóc khi tiêm là một chuyện, nhiều bố mẹ còn “sốt vó” khi thấy con gặp phải những phản ứng phụ sau tiêm như ốm, sốt, mệt mỏi… Để bé con…
2/ Nguyên nhân mất vị giác
Vị giác bị suy giảm bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Có những nguyên nhân liên quan đến các bệnh đường hô hấp như bị cảm lạnh, cảm cúm, viêm xoang, nhiễm trùng cổ họng, viêm tai giữa.
Ngoài ra, còn một số vấn đề liên quan đến hệ thần kinh như chấn thương đầu hoặc rối loạn hệ thần kinh.
Mất vị giác cũng có thể xảy ra ở người hút thuốc, viêm lợi hoặc bệnh nha chu hoặc bệnh nhân đang tiến hành xạ trị ung thư hoặc đang sử dụng một số loại thuốc đặc biệt.
Sốt cao mất vị giác đột ngột có thể là triệu chứng sớm của bệnh coronavirus 2019 [COVID-19], do hội chứng hô hấp cấp tính nặng coronavirus 2 [SARS-CoV-2] gây ra.
3/ Chẩn đoán mất vị giác
Do mất vị giác không ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người bệnh mà ảnh hưởng nhiều hơn đến chất lượng cuộc sống, nhiều người vẫn quyết định sống chung với lũ chứ không tìm cách điều trị.
Hãy đến khám với các bác sĩ chuyên khoa khi có hiện tượng mất vị giác
Khi có hiện tượng mất vị giác, bạn có thể đến thăm khám với các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng. Bác sĩ trước tiên sẽ tìm kiếm lý do từ các bệnh đường hô hấp như cảm lạnh, cảm cúm, viêm xoang, nhiễm trùng cổ họng, viêm tai giữa với các biểu hiện như sốt cao mất vị giác, sổ mũi, đau họng… Họ cũng sẽ xem xét lịch sử bệnh của bạn để xác định có phải do bệnh hay các loại thuốc đang sử dụng gây ra tình trạng mất vị giác hay không. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra sức khỏe răng miệng để kiểm tra xem bạn có mắc các bệnh nha khoa không.
Bác sỹ có thể yêu cầu một số xét nghiệm lâm sàng như:
– Test điện vị giác của Krarup: Dùng dòng điện một chiều cường độ nhỏ từ 0-500 micro ampère, để cực dương vào vào một bên cạnh lưỡi trong 0,5-1 giây sẽ gây cảm giác chua của kim loại. Nếu cho cường độ dòng điện lên đến 300 micro ampère mà không có cảm giác khi so sánh hai bên thì xem như mất cảm giác.
– Test hóa vị giác của Boorstein: Dùng dung dịch ngọt, mặn, chua, đắng, chấm vào bờ bên của lưỡi và so sánh hai bên. Phải chờ 5 phút mới được thử tiếp để kiểm tra mất vị giác tới đâu.
4/ Điều trị mất vị giác
Cách chữa tình trạng mất vị giác sẽ dựa vào nguyên nhân gây ra tình trạng này.
– Trong những trường hợp đơn giản như mất vị giác do cảm lạnh hoặc cúm thông thường, bác sĩ sẽ không kê đơn mà đợi cho bạn hết bệnh để vị giác trở lại bình thường. Ngoài ra, bác sĩ có thể cung cấp thuốc xịt tại chỗ hoặc kháng histamin để điều trị bệnh lý vùng mũi xoang.
– Xem xét loại bỏ những thuốc nghi ngờ gây giảm vị giác.
– Bổ sung các chất dinh dưỡng
– Đối với những người bị viêm xoang hoặc viêm tai giữa, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh. Trong những tình trạng nghiêm trọng hơn như rối loạn thần kinh hoặc chấn thương đầu, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến những chuyên khoa phù hợp hơn để có phác đồ điều trị phù hợp.
Rối loạn vị giác cảm thấy không ngon miệng khi ăn
Rối loạn vị giác có thể gây ra sự lo lắng, trầm cảm vì không còn cảm giác ngon miệng khi ăn. Hiện tại, việc điều trị bệnh tập trung vào tìm nguyên nhân và điều trị theo các nguyên nhân này nên có thể mất nhiều thời gian. Bệnh nhân sẽ cần kiên nhẫn và hợp tác để cải thiện tình trạng mất vị giác về lâu dài. Với một số căn bệnh rõ ràng như tình trạng sốt cao mất vị giác, biểu hiện của Covid-19 hoặc các căn bệnh đường hô hấp, tình trạng mất vị giác sẽ thuyên giảm khi bệnh nhân hoàn toàn khỏi bệnh.
Nguồn tham khảo: //songkhoe.medplus.vn/tat-tan-tat-ve-chung-mat-vi-giac/
Mất vị giác và khứu giác cấp tính sau nhiễm SARS-CoV-2 là các biểu hiện đặc trưng ảnh hưởng đến 20-85% số người nhiễm. Tuy hai biểu hiện này không ảnh hưởng tới tính mạng của người nhiễm nhưng làm giảm ngon miệng, giảm khả năng cảm nhận mùi vị xung quanh. Từ đó làm người bệnh dễ bị stress do lo lắng vì bị nhiễm SARS-CoV-2 cùng với không còn cảm giác ngon miệng.
Người bệnh chán ăn, có thể dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng, giảm miễn dịch của cơ thể với bệnh. Đây là yếu tố thuận lợi có thể làm cho tình trạng nhiễm SARS-CoV-2 nặng hơn và trở thành bệnh COVID 19 hoặc dễ làm cho người nhiễm xuất hiện các biểu hiện của hậu COVID.
1. Vì sao SARS-CoV-2 lại gây mất vị giác và khứu giác?
Nhiều nhà khoa học đã tập trung nghiên cứu về nguyên nhân khiến người nhiễm SARS-CoV-2 bị mất mùi và vị nhưng vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng.
Người nhiễm SARS-CoV-2 bị mất mùi và vị giác có thể là do biểu hiện ngạt mũi che lấp khe khứu, có thể do cơn bão cytokine cục bộ, tổn thương các trung tâm khứu giác trong não, tổn thương trực tiếp tế bào thần kinh thụ cảm khứu giác [ORN], cũng được gọi là tế bào thần kinh cảm giác khứu giác [OSN], hoặc tế bào trung tâm [SUS].
Cấu tạo cơ quan khứu giác của con người.
Do mối liên hệ chặt chẽ giữa các chức năng khứu giác và vị giác, có thể sự hiện diện đồng thời của rối loạn chức năng khứu giác ảnh hưởng xấu đến khả năng nhận thức vị giác ở bệnh nhân COVID-19. Đồng thời SARS-CoV-2 gây tổn thương trực tiếp đến vị giác và tuyến nước bọt, liên kết với các thụ thể acid sialic và gây viêm.
Những nghiên cứu này đã tìm ra sự tương tác của SARS-CoV-2 với các thụ thể của tế bào thần kinh khứu giác và vị giác làm cho người nhiễm mất cảm nhận mùi và vị. Nhưng những người này lại thường biểu hiện tình trạng nhiễm nhẹ hoặc rất nhẹ vì được hưởng lợi từ các chất bảo vệ thần kinh, chống viêm hoặc khử cực từ hiện tượng gắn kết này.
Châm cứu hoặc điện xung huyệt ấn đường điều trị chứng mất vị giác và khứu giác.
2. Các phương pháp điều trị chứng mất vị giác và khứu giác của người nhiễm SARS-CoV-2
2.1. Các phương pháp không dùng thuốc
- Điều trị tốt biểu hiện ngạt mũi của người nhiễm SARS-CoV-2.
- Châm cứu hoặc điện xung các huyệt: Nghinh hương, ấn đường, toản trúc, tình minh, thừa khấp, lưỡi.
Vị trí các huyệt toản trúc, thừa khấp, tình minh.
2.2. Các thuốc điều trị mất vị giác và khứu giác
Dựa trên các bằng chứng từ các nghiên cứu nói trên, các chất ức chế phosphodiesterase, insulin và corticosteroid có thể điều trị được cảm giác mất mùi và vị do nhiễm SARS-CoV-2.
Các thuốc điều trị mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2 đều đang trong quá trình nghiên cứu thử nghiệm, người nhiễm SARS-CoV-2 tuyệt đối không tự ý sử dụng.
- Pentoxifylline [uống hoặc tiêm] là một dẫn xuất methylxanthine tác động lên chức năng khứu giác.
- Caffeine [IIb/B-R]: Là một chất kích thích thần kinh trung ương có thể bằng thuốc hoặc sử dụng mỗi ly cà phê mỗi ngày [trừ những người không uống được cà phê].
Chất caffeine có tác dụng trong điều trị chứng mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2.
- Theophylline [IIb/B-NR]: Có liên quan đến nồng độ cAMP và cGMP thấp hơn trong chất nhầy ở mũi và nước bọt. Bệnh nhân dùng theophylline trong 2-8 tháng uống hoặc nhỏ mũi.
- Insulin qua đường mũi [IIa/B-R]: Insulin có thể tham gia vào chức năng khứu giác thông qua các thụ thể trên bề mặt tế bào ngửi, vị giác, có tác dụng bảo vệ thần kinh và có thể tái tạo niêm mạc khứu giác [Fadool và cộng sự, 2011; Lacroix và cộng sự, 2011]. Chức năng của hệ thống khứu giác được đánh giá 30 phút sau khi dùng insulin.
- Statin [IIb/C-EO]: Statin được biết đến là chất ức chế men khử 3-hydroxy-3-methylglutaryl-coenzyme A [HMG-CoA] được sử dụng rộng rãi trong các trường hợp tăng cholesterol máu. Bên cạnh hoạt động làm giảm lipid, chúng có nhiều đặc tính có lợi, bao gồm tác dụng chống viêm, điều hòa miễn dịch và bảo vệ thần kinh [Saee di Saravi et al., 2017]. Những nghiên cứu đều cho thấy tác dụng bảo vệ thần kinh và chống viêm của statin để cải thiện chứng rối loạn chức năng khứu giác [anosmia] liên quan đến COVID-19.
Tác động của thuốc đến các thụ thể tế bào thần kinh khứu giác.
- Minocycline [IIb/C-EO]: Minocycline thuộc nhóm kháng sinh tetracycline được điều trị nhiều loại bệnh nhiễm trùng và có khả năng tác động lên tế bào thần kinh, làm cho minocycline trở thành tác nhân bảo vệ thần kinh, trong đó có tác nhân chống lại rối loạn chức năng khứu giác, bởi minocycline có thể ức chế quá trình chết theo chương trình của các tế bào thần kinh khứu giác và vị giác.
- Kẽm [III/B-R]: Kẽm là một nguyên tố vi lượng đóng góp như một trong những yếu tố tăng trưởng chức năng vị giác và khứu giác, do tham gia vào các yếu tố tăng trưởng kích hoạt các tế bào gốc ở cả vị giác và tế bào biểu mô khứu giác. Có thể nhỏ mũi bằng kẽm sulfat 5% theo chỉ dẫn của bác sĩ.
- Vitamin A qua đường mũi [IIb/C-LD]: Chất chuyển hóa của vitamin A, acid retinoic, tham gia vào các quá trình sinh học khác nhau, bao gồm hình thành phôi hệ khứu giác, tăng trưởng tế bào và biệt hóa. Ngoài ra, acid retinoic có các đặc tính điều hòa miễn dịch có thể cải thiện khả năng bảo vệ và bảo vệ tế bào, chủ yếu của thần kinh khứu giác và vị giác.
- Omega-3 [IIb/B-R]: Là những phần quan trọng của phospholipid màng có tác động đáng kể lên khứu giác và vị giác.
Các thực phẩm chứa nhiều omega 3 giúp điều trị chứng mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2.
- Corticosteroid [mometasone: III/B-R; fluticasone: IIa/B-NR; triamcinolone dạng uống: IIa/B-NR]: Có thể chống lại phản ứng viêm cục bộ ở vùng mũi và vị giác do COVID-19 gây ra. Ngoài ra, corticosteroid có thể trực tiếp cải thiện chức năng khứu giác bằng cách điều chỉnh natri-kali adenosine triphosphatase [Na/K-ATPase].
Đa số những bệnh nhân khi nhiễm SARS-CoV-2 bị mất vị giác và khứu giác đều bị nhẹ và sẽ tự hồi phục sau một thời gian ngắn. Những trường hợp bị kéo dài người bệnh nên đến gặp bác sĩ tai mũi họng để được tư vấn điều trị đúng, tuyệt đối không tự ý điều trị, tự ý dùng thuốc vì có thể gặp nhiều bất lợi cho sức khỏe của chính mình.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Khi tiêm mũi 3 vaccine phòng COVID-19 cần lưu ý điều gì?
PGS.TS.BS. Phạm Thị Bích Đào
Bộ môn Tai Mũi Họng, Trường Đại học Y Hà Nội