Nói quá là gì cho ví dụ minh họa
|
Nêu khái niệm Nói quá là gì? Các kiểu loại và tác dụng của nói quá trong đời sống và văn học hiện nay. Show MỤC LỤC NỘI DUNG
Khái niệm nói quáNói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. (Theo SGK Ngữ văn 8 tập một) Đặc điểm của nói quáBiện pháp tu từ nói quá có đặc điểm: phóng đại đến mức phi lí tính chất, quy mô của sự vật, hiện tượng được nói đến. Các kiểu nói quáCó hai kiểu nói quá thường gặp: nói quá kết hợp với so sánh tu từ và nói quá dùng từ ngữ phóng đại khác. - Nói quá kết hợp với so sánh tu từ Hai biện pháp tu từ này đều nhằm mục đích làm rõ hơn, cụ thể hơn, sinh động hơn bản chất của đối tượng. Nếu kết hợp cả hai phép tu từ sẽ đem lại hiệu quả cao hơn. Ví dụ: Trên trời mây trắng như bông Ở dưới cánh đồng bông trắng như mây Mấy cô má đỏ hây hây Đội bông như thể đội mây về làng (Ca dao) Mẹ già như chuối ba hương Như xôi nép một, như đường mía lau (Ca dao) - Dùng những từ ngữ phóng đại khác + Các từ phóng đại có thể là những từ ngữ mang sẵn ý nghĩa phóng đại: cực kỳ, vô kể, vô hạn độ, tuyệt diệu, mất hồn, … + Các từ ngữ phóng đại có thể là: nhớ đến cháy lòng, cưỡi vỡ bụng, … + Từ ngữ phóng đại có thể thể hiện thông qua những thành ngữ, tục ngữ: ăn như rồng cuốn, nói như rồng leo, khoẻ như voi, đẹp như tiên, … Tác dụng của nói quáNói quá có các tác dụng: gây ấn tượng đặc biệt, tăng sức biểu cảm hoặc gây cười. Nói quá không phải là nói sai sự thật, nói dốiVí dụ: “Chọc trời khuấy nước mặc dầu Dọc ngang nào biết trên đầu có ai” (Nguyễn Du) Trong câu thơ trên, biện pháp tu từ nói quá góp phần làm tăng tính chất anh hùng ca trong hành động của nhân vật Từ Hải. Nhấn mạnh ýVí dụ “Đêm tháng năm chưa nằm đã sang Ngày tháng mười chưa cười đã tối” (Tục ngữ) Câu nói trên phóng đại về tính chất. Nhằm nhấn mạnh tính chất thời gian, nhắc nhở mọi người điều chỉnh công việc cho phù hợp. Gây ấn tượngVí dụ: “Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời” (Báo Nhân dân) Câu nói trên phóng đại về quy mô. Cho thấy con đường rất dài, tăng sức gợi cho người đọc. Tăng sức biểu cảm cho lời vănVí dụ: “Cày đồng đang buổi ban trưa Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày” (Ca dao) Câu nói trên phóng đại về mức độ, cho thấy sự vất vả của người nông dân khi làm ra hạt gạo. So sánh nói quá và nói giảm, nói tránhSo sánh nói quá và nói giảm nói tránh có điểm nào giống nhau và khác nhau. - Giống nhau giữa nói qua và nói giảm nói tránh: Không nói đúng thực tế của sự việc, hiện tượng. + Cả 2 đều là biện pháp tu từ thường được sử dụng trong giao tiếp hàng ngày, trong văn học thơ ca... - Khác nhau giữa 2 biện pháp tu từ trên: Nói quá nhằm phóng đại sự việc lên, làm tăng thêm sự nổi bật của vấn đề cần nói, tạo ấn tượng mạnh cho người nghe. + Còn nói giảm nói tránh thì làm giảm bớt đi so với thực tế nhằm giúp sự việc hiện tượng trở nên nhẹ nhàng hơn, lịch sự hơn hoặc tâm lý hơn qua đó người nghe cảm thấy dễ chịu hơn. Xem thêm: Nói giảm nói tránh là gì? Bài tập về Nói quáBài tập 1 Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
có sức người sỏi đá cũng thành cơm. (Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)
(Nam Cao, Chí Phèo) Trả lời:
Bài tập 2 Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống để tạo biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
Trả lời:
Bài tập 3 Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc. Trả lời: - Nàng Tây Thi đẹp nghiêng nước nghiêng thành. - Nhân dân ta, đồng bào ta đã đánh tan mọi âm mưu, thủ đoạn của quân xâm lược bằng tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường và sức mạnh dời non lấp biển. - Lúc còn bé, em thích nhất là được nghe bà kể về câu chuyện thần Nữ Oa lấp biển vá trời. - Chỉ có những người mình đồng da sắt mới có thể chịu được cái nóng hầm hập dưới hầm. - Bài toán thầy giao sáng nay khó quá, tôi nghĩ nát óc vẫn chưa tìm ra cách giải. Bài tập 4 Tìm năm thành ngữ so sánh dùng biện pháp nói quá. Trả lời: 5 thành ngữ có sử dụng biện pháp nói quá là: - Lớn nhanh như thổi - Trắng như tuyết - Nắng như đổ lửa - Ngáy như sấm - Chậm như rùa Bài tập 5 Viết một đoạn văn, hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá. Đoạn văn tham khảo: Tôi có một người bạn thân thuở ấu thơ tên là Linh. Chúng tôi cùng sinh ra và lớn lên ở vùng biển. Cùng là những đứa con của biển, tôi thì đen như mực còn Linh lại có nước da trắng như trứng gà bóc. Bây giờ, khi lên đại học, dù mỗi đứa học ở một nơi, nhưng chúng tôi vẫn luôn hướng về nhau, quan tâm và tâm sự với nhau mọi chuyện trên trời dưới bể. Vì vậy, tôi rất trân trọng người bạn thân này. Bài tập 6 Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác Trả lời: Việc phân biệt giữa biện pháp tu từ nói quá và nói khoác là vô cùng quan trọng vì việc này sẽ giúp các chủ thể có thể tránh được những nhầm lẫn khi sử dụng biện pháp nói quá trong khi diễn đạt các bài tập làm văn cũng như trong đời sống hằng ngày. |
