Ví dụ về từ đồng âm lớp 5

Câu hỏi: So sánh từ đồng âm và từ nhiều nghĩa

Lời giải

Giống nhau: Từ đồng âm và từ nhiêu nghĩa đều có hình thức âm thanh giống nhau

Khác nhau:

- Từ đồng âm là từ cùng âm thanh nhưng nghĩa khác nhau

- Từ nhiều nghĩa là từ một nghĩa gốc có thể tạo ra nhiều nghĩa chuyển

Cùng Top lời giải tìm hiểu chi tiết về sự khác nhau giữa từ đồng âm và từ nhiều nghĩa nhé!

-Một số lý do khiến bài tập về phân biệt từ đồng âm và từ đồng nghĩa trở nên khó khăn với học sinh

-Sở dĩ học sinh dễ nhầm lẫn giữa hai loại từ này vì ba nguyên nhân chính:

+ Thứ nhất, từ đồng âm và từ nhiều nghĩa có nhiều đặc điểm và hình thức giống hệt nhau từ cách đọc đến cách viết.

+Thứ hai, học sinh còn chưa hiểu và chưa biết phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ nhiều nghĩa.

+Thứ ba, ở chương trình Tiếng Việt 5 chưa có dạng bài tập phối hợp cả hai kiến thức về từ đồng âm và từ nhiều nghĩa để học sinh nắm rõ bản chất và biết cách phân biệt.

Khái niệm

1, Từ đồng âmlà những từ giống nhau về âm nhưng khác hẳn nhau về nghĩa.

Ví dụ: “Đường phèn” và “con đường”.

Cách sử dụng từ đồng âm

• Xác định nghĩa từ đồng âm thông qua ngữ cảnh

- Để chắc chắn rằng đó có phải từ đồng âm không, bạn hãy đặt từ đó vào các ngữ cảnh riêng biệt nhằm rút ra kết luận cuối cùng.

Ví dụ như câu: “Đem cá về kho.”

-Bạn hãy thử thêm các ngữ cảnh như: “Đem cá về nhà mà kho” hay “Đem cá về để nhập kho.” để suy ra ý nghĩa chính xác của câu nói.

• Chơi chữ: Từ đồng âm sử dụng để chơi chữ được sử dụng nhiều trong các câu ca dao, tục ngữ, văn thơ cổ…

2, Từ nhiều nghĩalà từ mang nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển, các nghĩa của từ nhiều nghĩa luôn có mối liên hệ với nhau.

Ví dụ: “Cánh đồng lúa chín” và “thời cơ đã chín”

-“chín” ở câu đầu tiên mang nghĩa chỉ kết quả: “cánh đồng lúa” sau một thời gian đã “chín” – báo hiệu mùa thu hoạch đến [một kết quả được mong chờ].

-“chín” ở câu thứ hai mang nghĩa chỉ kết quả chờ đợi cho đến lúc phù hợp – báo hiệu tới lúc đưa ra hành động nào đó.

Mặc dù giống nhau về cách viết lẫn cách phát âm, từ đồng âm và từ nhiều nghĩa lại có những khác biệt căn bản”. Vậy khác biệt ở đây là gì?

Đối với từ đồng âm

1, Các nghĩa hoàn toàn khác nhau.

2, Không thể thay thế được vì mỗi từ đồng âm bản thân nó luôn mang nghĩa gốc.

Đối với từ nhiều nghĩa

1, Các nghĩa khác nhau nhưng vẫn có liên quan nào đó về nghĩa

2, Có thể thay thế từ nhiều nghĩa trong nghĩa chuyển bằng một từ khác.

Ví dụ:

Khác biệt giữa từ đồng nghĩa và từ đồng âm là gì?

Trên thực tế, có rất nhiều người thường nhầm lẫn khái niệm cũng như bản chất của từ đồng âm và từ đồng nghĩa. Dưới đây sẽ là bảng so sánh về 2 loại từ này để tránh gây ra lỗi nhầm lẫn này nhé.

Một số mẹo phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa

- Từ đồng âm là hiện tượng chuyển nghĩa của từ làm cho các nghĩa của từ hoàn toàn khác nhau.

Ví dụ:

Tôi có một cái cày [cày: danh từ].

Bố tôi đang cày ngoài ruộng [ cày: động từ].

- Từ nhiều nghĩa là từ chuyển nghĩa của từ loại giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển luôn có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.

- Ví dụ:

Ông em bị đau chân [chân: bộ phận trên cơ thể con người hoặc động vật].

Dưới chân bàn có hai chiếc hộp nhỏ xinh [chân: chỉ những vật tiếp xúc gần nhất với mặt đất ].

- Từ nhiều nghĩa trong nghĩa chuyển có thể thay thế bằng từ khác

- Ví dụ:

Hãy nghĩ cho chín rồi mới nói.

Hãy nghĩ cho kỹ rồi mới nói.

[Có thể thay thế được bằng các từ khác bởi trong từ nhiều nghĩa chỉ có một nghĩa gốc và các từ còn lại đều là nghĩa chuyển.]

- Từ đồng âm không thể thay thế trong nghĩa chuyển

[Không thể thay thế bởi các từ khác vì trong từ đồng âm các từ đều là nghĩa gốc.]

Tóm lại: Đối với học sinh lớp 5, học sinh phải giải nghĩa một số từ thông qua các câu văn, các cụm từ cụ thể, xác định được nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ, phân biệt từ nhiều nghĩa với từ đồng âm, tìm được một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của từ, đặt câu với các nghĩa của từ nhiều nghĩa và các nghĩa của từ đồng âm. Có như vậy các em mới phân biệt được đúng về từ đồng âm và từ nhiều nghĩa.

CÁCH PHÂN BIỆT TỪ ĐỒNG ÂM VÀ TỪ NHIỀU NGHĨA LỚP 5

     Từ đồng âm và từ nhiều nghĩa đều có hình thức giống nhau, đọc giống nhau, viết cũng giống nhau chỉ khác nhau về nghĩa.Trong chương trình Tiếng Việt 5 có rất ít dạng bài tập phối hợp cả hai kiến thức về từ đồng âm và từ nhiều nghĩa để học sinh rèn kĩ năng phân biệt.HS còn chưa biết cách phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ nhiều nghĩa.

    Vậy để giúp HS cách phân biệt được từ đồng âm và từ nhiều nghĩa GV cần giúp HS hiểu rõ một số vấn đề sau:

Từ đồng âm là từ giống nhau về âm nhưng khác hẳn nhau về nghĩa.

         Ví dụ: Hòn đá - đá bóng

      Đặc điểm của từ đồng âm:

- Những từ nào đồng âm với nhau thì luôn luôn đồng âm trong tất cả mọi bối cảnh được sử dụng.

- Đồng âm giữa từ với từ là kết quả của đồng âm tiếng với tiếng. Điều này nó được triệt để khai thác khi người Việt sử dụng từ đồng âm để chơi chữ của mình.

    Các loại từ đồng âm:

+ Đồng âm từ với từ:

- Đồng âm từ vựng: Tất cả các từ đều thuộc cùng một từ loại.

      VD: Con đường và mía đường

- Đồng âm từ vựng ngữ pháp: Các từ trong nhóm đồng âm với nhau chỉ khác nhau về từ loại

      VD: Hòn đá - đá bóng

+ Đồng âm từ với tiếng [Loại này được sử dụng ở các cấp học trên].

1. Khái niệm về từ nhiều nghĩa:

Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển, các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.

       VD: Xác định từ đồng âm, từ nhiều nghĩa trong ví dụ sau:

- Chúng ta cùng ngồi vào bàn [1] để bàn [2] công việc.

- Bàn [3] phím của chiếc đàn này thật đẹp.

Trong ví dụ trên có:

Từ đồng âm là: bàn [1] và bàn [2]

bàn[1] và Bàn [3]

Từ nhiều nghĩa là: bàn [1] và Bàn [3]

- Từ đồng âm là nhiều từ nhưng nghĩa các từ trong văn cảnh đều là nghĩa gốc [còn gọi là nghĩa chính của từ].

- Còn từ nhiều nghĩa thì chỉ là một từ có một nghĩa gốc còn các nghĩa khác là nghĩa chuyển.

    Vậy làm thế nào để HS phân biệt được nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ?

- Nghĩa gốc là nghĩa chính của từ.

    VD: Đôi mắt bé mở to.

- Nghĩa chuyển được hiểu rộng ra từ nghĩa gốc.

     VD: Quả na mở mắt.

Mùa xuân [1] là tết trồng cây

Làm cho đất nước càng ngày càng xuân [2].

      Ta thấy rằng: “xuân” [2] được dùng theo nghĩa chuyển vì“xuân” có thể thay thế bằng “tươi đẹp”. Sau khi HS đã nắm bắt được bản chất của kiến thức, để cho học sinh có kỹ năng phân biệt, giáo viên cần biên soạn thành những dạng bài tập hỗn hợp cả từ đồng âm và từ nhiều nghĩa để học sinh luyện tập.

      Tóm lại: Đối với học sinh lớp 5, học sinh phải giải nghĩa một số từ thông qua các câu văn, các cụm từ cụ thể, xác định được nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ, phân biệt từ nhiều nghĩa với từ đồng âm, tìm được một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của từ, đặt câu với các nghĩa của từ nhiều nghĩa và các nghĩa của từ đồng âm. Có như vậy các em mới phân biệt được đúng về từ đồng âm và từ nhiều nghĩa.

                                                                    Tác giả: Nguyễn Thị Toan