Lá vối miền nam gọi là gì năm 2024

Lá vối hái về, bà ủ kĩ trong chum sành cho “chín” đều, sau đó đem phơi nắng thật khô, rồi cất đi dùng dần. Những lần sang chơi với anh Bổi là cháu bà, khát nước ngại chạy về nhà, mình xuống bếp vớ lấy cái ấm đất nguội tanh nguội ngắt đặt trên mấy ông đầu rau, ghé miệng vào cái vòi ngắn ngủn của nó mà tu ừng ực. Đã cơn khát, thấy đọng lại trên lưỡi vị chan chát thơm thơm của thứ lá cây mọc như bị bỏ quên ở vườn sau...

Xa quê bao nhiêu năm, quà của người nhà gửi cho, ngoài mấy thứ “đặc sản” của làng còn có thêm gói nụ vối. Nhớ bà Cả Mỡi, nhớ anh Bổi, mình đem nụ vối ra hãm thử. Thứ nước uống quê mùa này bây giờ ở thành phố hóa ra lại được “trọng dụng”. Mấy ông bạn đến chơi, thích thú với ly nước vối trên tay, “thông tin” cho mình biết nhà hàng này nhà hàng nọ trong thành phố cũng bắt đầu dùng nước vối thay cho nước trà.

Mình vào mạng, tò mò tìm hiểu thêm về cây vối. Không ngờ thứ cây hiền lành mộc mạc ấy lại có nhiều công dụng đến thế. Bà Cả Mỡi, bà lão nhà quê lam lũ, hàng xóm nhà mình năm xưa, bây giờ thanh thoát phiêu bồng miền cực lạc, hẳn phải mỉm cười hài lòng vì cả đời mình chỉ biết chung thủy với… nước vối! Này nhé: nước vối là “thần dược” cho các thứ bệnh về đường tiêu hóa, phòng chống điều trị bệnh tiểu đường, giảm mỡ máu, chống ô xy hóa cho cơ thể, giúp đào thải chất độc, sát trùng… Lở ngứa, chốc đầu, mụn nhọt, đau bụng đi ngoài, viêm đại tràng và nhiều thứ nhiêu khê khác – đã có lá vối, nụ vối! Vậy thì cái ấm đất trong bếp nhà bà Cả năm xưa chẳng phải lúc nào cũng ăm ắp chứa đầy thứ thuốc tiên đó sao?

Uống hết gói nụ vối được cho, mình đi tìm mua nụ vối bên ngoài. Đến những cửa hàng bán đồ khô, bán thuốc nam… Nụ vối ở những nơi này bóng bẩy, đẹp mã, trăm hạt như nhau cả trăm, nhưng sực nghĩ đến chất bảo quản đã tẩm đã ướp, đã ngấm sâu vào trong từng nụ hoa hiền lành vô hại kia, bỗng thấy ngài ngại. Đi tìm lá vối khô, lá vối tươi ở các chợ tuyệt nhiên không thấy.

Có người mách: mua cây vối giống về trồng. Sân vườn không có thì trồng vào chậu, như trồng cây kiểng. Lại cất công đi lùng mua cây giống ở những vựa bán cây, mới biết cây vối giống rất hiếm. Đã thế, còn phải biết phân biệt vối nếp với vối tẻ. Vối tẻ (còn gọi là vối trâu) lá to, xanh đậm. Vối nếp lá nhỏ, hơi ngả vàng. Lá vối nếp nấu nước có vị thơm đậm đà hơn hẳn lá vối tẻ. Nhưng chỉ khi nào cây lớn lên, lá ra thật nhiều mới dễ nhận.

Không ngờ thứ cây cỏ nhà quê, chỉ còn lờ mờ trong ký ức về một thời thơ bé xa lắc xa lơ như thế, khi có tuổi lại níu kéo sự quan tâm của mình. Hơi mất thì giờ một chút, nhưng thấy vui. Vui và ngạc nhiên hơn, khi một hôm, bắt gặp trên facebook của ông bạn nhà thơ Hà Nội hình ảnh về cây vối mọc trong chậu. Hóa ra ông bạn già này cũng “đốc chứng” mê nước vối từ khi nào không hay. Ông cũng âm thầm tìm mua cây giống, mua chậu lớn, về trồng ngoài ban công. Vun vén, tưới tắm, mất bao công chăm sóc, cây vối cớm nắng của ông cũng ngoi lên, hà tiện nảy ra được vài nhánh lá khẳng khiu lả lướt. Cũng đủ gợi hứng cho nhà thơ viết được một cái status bằng văn vần, ca ngợi vẻ đẹp thơm thảo quê mùa giữa bon chen phố thị…

Tới lượt mình, nói ra thấy buồn cười, nhưng thực sự trong những ngày Tết vừa rồi, khi thiên hạ lo bánh chưng, lo giò chả, lo rượu, lo hoa…, lo trăm thứ bà rằn cho ra một cái Tết đúng vị cổ truyền pha lẫn hiện đại, thì mình, lo gì chả lo, chỉ lo hết lá vối nấu nước uống. Trước tết ít ngày, một người bạn lại gửi quà tết theo xe đò cho mình: lá vối vườn nhà. Bọc lá vối tươi nguyên, nhận được phải gói ghém cẩn thận rồi cất ngay vào tủ lạnh. Quý lá một, quý cái tình của bạn mười! Mỗi ngày nhặt ra dăm ba lá, rửa sạch cho vào ấm tích, hãm như hãm trà. Nước vối tươi nóng hổi, rót ra ly màu vàng óng, vị đậm, hương thơm quấn quýt. Dù có được thưởng thức nem công chả phượng, sơn hào hải vị gì đi nữa, nhưng buông đũa mà thiếu ly nước vối, cũng cầm bằng mất ngon.

Ảnh trong bài: Nguyễn Hoàng Lâm - LG.

Cây vối nhà mình cũng trồng trong chậu, tưới bằng nước vo gạo. Lúc mua về chỉ nhỉnh hơn chiếc xe điếu, mất cả năm trời chăm chút tưới tắm, được trả công bằng mấy cành mọc thêm ra. Những chiếc lá mảnh mai, xanh mướt như lá chè. Ba, bốn chiếc lá đủ cho một ấm nước dùng trong ngày. Hôm đầu tiên nhấp ngụm nước nấu bằng lá của cái cây chính tay mình trồng trong chậu cảnh, thú vị chẳng kém gì gã tửu đồ sành điệu thưởng thức ly rượu quý.

Có cần thêm lần nữa xiển dương cây vối trên facebook của mình không nhỉ? Mất ngần ấy năm trời đi qua bao đắng đót, ở tuổi này mới kịp nhận ra vị ngọt ngào của cây vối quê nhà…

Lá vối từ lâu được người Việt dùng để làm nước uống giải khát giúp thanh nhiệt trong những ngày hè. Loại cây này có tên khoa học là Cleistocalyx operculatus, thuộc họ Sim (Myrtaceae), là loại cây mọc nhiều ở nhiệt đới. Ở nước ta cây vối mọc hoang hoặc trồng, có nhiều ở miền Bắc nước ta.

Nhắc đến lá vối chắc hẳn ai cũng nghĩ ngay tới một loại nước uống dân dã, ngon miệng và dễ uống lại có tác dụng thanh nhiệt, kích thích tiêu hóa và chống đầy bụng. Cây vối thường được dùng để lấy lá và nụ để nấu nước uống, vối có hai loại là vối nếp và vối tẻ, lá có màu vàng xanh. Lá vối tẻ thường to hơn lá vối nếp, lá của nó bé bằng hoặc lớn hơn bàn tay người, có hình thoi màu xanh thẫm. Hoa vối thường nở thành chùm đan vào nhau, hoa thường nở vào mùa xuân, còn quả vối thì có màu đỏ thẫm giống với quả bồ quân, vị hơi chát và đắng. Đây là loại đồ uống rất thông dụng ở nông thôn, thậm chí cả thành thị vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Nước vối được dùng để uống hàng ngày giống như nước chè xanh.

Theo Y học cổ truyền, lá vối có vị đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, có thể trị các bệnh liên quan đến xương khớp, các bệnh về đường tiêu hóa…

Các nhà khoa học hiện đại cũng phát hiện rằng trong lá vối có chứa nhiều hoạt chất như tanin, tinh dầu, chất kháng khuẩn, có khả năng tiêu diệt các vi khuẩn có hại như vi khuẩn bạch cầu, phế cầu, Staphylococcus, Salmonella, Streptococcus… nên có tác dụng rất tốt trong việc điều trị viêm đại tràng, viêm loét dạ dày, các bệnh ngoài da…

\> Xem thêm: Lá vối sấy khô gói 250 gam chỉ 45k giao tận nơi

Lá Vối có tác dụng Hỗ trợ điều trị gout

Lá vối được coi là cứu tinh với những người bị bệnh gout – “bệnh của nhà giàu”. Theo lương y đa khoa Bùi Hồng Minh, Chủ tịch Hội Đông y quận Ba Đình, Hà Nội cho biết: Lá và nụ vối có công dụng giúp tiêu hóa thức ăn, nhất là thức ăn có nhiều dầu mỡ, giảm béo, lợi tiểu tiêu độc. Bệnh nhân gout là do ăn uống nhiều chất béo ngọt, ứ đọng nhiều chất uric; mặt khác do hệ thống tiêu hóa và thận bài tiết đào thải không tốt dẫn đến uric ứ đọng ở các khớp gây nên tình trạng sưng, nóng, đỏ, đau khớp.

Nụ vối hỗ trợ điều trị tiểu đường

Một nghiên cứu gây chú ý là tác dụng của nụ vối trong việc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm và lâm sàng giữa Viện Dinh dưỡng quốc gia (Việt Nam) và Đại học Phụ nữ Nhật Bản đã chứng minh các hợp chất flavonoid trong chè nụ vối rất hiệu quả trong việc hỗ trợ phòng và điều trị bệnh nhân tiểu đường. Người bệnh tiểu đường nếu uống thường xuyên chè nụ vối sẽ giúp ổn định đường huyết, giảm mỡ máu, chống ôxy hóa tế bào, bảo vệ tổn thương tế bào beta tuyến tụy, phòng ngừa đục thủy tinh thể ở người bệnh tiểu đường và giúp tăng chuyển hóa cơ bản. Điều đặc biệt là uống nụ vối không có tác dụng phụ đáng kể nên có thể uống thường xuyên.

Hỗ trợ điều trị tăng mỡ máu: Nụ vối 15 – 20g, hãm lấy nước uống thay trà trong ngày hoặc nấu thành nước đặc chia 3 lần uống trong ngày. Uống thường xuyên sẽ cho kết quả điều trị tốt.

Hoặc dùng 5 loại hoa, gồm nụ vối, kim ngân hoa, hoa cúc, hoa đại, hoa mộc miên (hoa gạo), chế thành dạng trà, uống mỗi ngày, rất tốt cho người bệnh mỡ máu cao.

Hỗ trợ điều trị viêm gan, vàng da: Dùng rễ vối 200g sắc uống mỗi ngày.

Từ lâu, lá vối hay nụ vối với cách chế biến đơn giản tạo thành loại trà nấu hay hãm lấy nước uống thường ngày. Lá vối cũng có thể dùng tươi hay phơi khô dùng dần. Đặc biệt, nó lại giàu dược tính nên được dùng làm thuốc chữa trị nhiều bệnh chứng.

Đông y cho rằng, lá vối có tác dụng kiện tỳ, giúp ăn ngon, tiêu hóa tốt. Chất đắng có trong vối sẽ kích thích tiết nhiều dịch tiêu hóa, mặt khác chất tannin lại bảo vệ niêm mạc ruột, còn chất tinh dầu có tính kháng khuẩn cao nhưng không làm tổn hại đến những loại vi khuẩn có ích cư trú tại ống tiêu hóa.

Lá vối nấu nước uống có khả năng trợ giúp chữa trị các bệnh chứng hoặc các tổn thương như bỏng, viêm gan, vàng da, viêm da lở ngứa. Đông y còn dùng vỏ cây vối làm thuốc gọi là hậu phác; Được sử dụng để trị đau bụng, đầy trướng ăn không tiêu, nôn mửa... Lá vối tươi hay khô sắc đặc được coi như một loại thuốc sát khuẩn dùng trị liệu các bệnh ngoài da như ghẻ lở, mụn nhọt hoặc lấy lá vối tươi nấu lấy nước đặc để gội đầu chữa chốc lở rất hiệu nghiệm.

Nước vối còn có công hiệu giải khát trong những ngày hè nóng nực, làm mát và lợi tiểu nên có công năng đào thải các độc chất trong cơ thể qua đường niệu. Dưới đây là vài phương thuốc trị liệu từ vối.

Và một số bài thuốc hay từ cây vối, lá vôi khác

Trị đau bụng đi ngoài: Lá vối 3 cái, vỏ ổi rộp 8g, núm quả chuối tiêu 10g. Cùng thái nhỏ phơi khô sắc với 400ml nước, còn 100ml chia 2 lần uống trong ngày, dùng liền 2 – 3 ngày.

Chữa đầy bụng, không tiêu: Vỏ thân cây vối 6 – 12g, sắc kỹ lấy nước đặc uống 2 lần trong ngày. Hoặc nụ vối 10 – 15g, sắc lấy nước đặc uống 3 lần trong ngày.

Chữa lở ngứa, chốc đầu: Lấy lá vối lượng vừa đủ nấu kỹ lấy nước để tắm, rửa nơi lở ngứa và gội đầu chữa chốc lở.

Chữa bỏng: Vỏ cây vối cạo bỏ vỏ thô, rửa sạch, giã nát, hòa với nước sôi để nguội, lọc lấy nước, bôi lên khắp chỗ bỏng. Thuốc sẽ làm giảm tiết dịch, hết phồng, dịu đau, hạn chế sự phát triển của vi trùng.

Viêm da lở ngứa: Sắc lá vối lấy nước đặc để bôi.

Chữa viêm đại tràng mãn tính, đau bụng âm ỉ: Khoảng 200g lá vối tươi, xé nhỏ, chế vào 2 lít nước sôi, ngâm trong 1 giờ để uống thay nước.

Tốt nhất nên dùng lá, nụ vối tươi sẽ tốt hơn nhiều lá hoặc nụ vối đã phơi khô.

Cây vối là cây dễ trồng, dễ tìm và dễ mua với giả khá rẻ nhưng lại có nhiều công dụng chữa bệnh hay, đặc biệt là các bệnh mãn tính, bệnh cho người già: tiểu đường, huyết áp, mỡ máu, gout, bệnh tiêu hóa…Do đó nếu có điều kiện thì bạn nên mua và dùng nước lá vối thường xuyên nhé!