Một trong những căn bệnh liên quan tới đường tiêu hóa mà bạn cần lưu ý đó là đau thượng vị. Vậy tình trạng đau ở vùng thượng vị có phải là vấn đề đáng lo ngại hay không, bệnh có thể điều trị như thế nào? Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc kể trên.
1. Tìm hiểu về bệnh đau thượng vị
Chắc hẳn chúng ta đã từng nghe qua về tình trạng đau thượng vị, tuy nhiên không phải ai cũng biết vị trí của vùng thượng vị. Đây là khu vực ở ngay mỏm xương ức. Khi vùng thượng vị đau nhức, sức khỏe và cuộc sống sinh hoạt của bệnh nhân bị ảnh hưởng khá nhiều. Bên cạnh đó, khi bệnh trở nặng, chúng còn ảnh hưởng tới các cơ quan khác thuộc hệ tiêu hóa. Đó là lý do vì sao mọi người không nên chủ quan, bỏ qua việc điều trị nếu phát hiện bị đau vùng thượng vị liên tục.
Cơn đau thượng vị có thể xuất hiện vào nhiều thời điểm khác nhau
Những cơn đau ở vùng thượng vị thường xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau, mọi người nên lưu ý để kịp thời phát hiện và đi điều trị bệnh. Đa số bệnh nhân phải đối mặt với tình trạng đau vùng thượng vị và cơn đau sẽ lan cả sau lưng, ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày. Dù cơn đau nhức xảy ra ở vị trí nào, chúng ta cũng nên đi kiểm tra và chữa trị dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
Đặc biệt, khi tìm hiểu về căn bệnh này, mọi người thường thắc mắc cơn đau ở thượng vị thường xảy ra vào thời điểm nào? Tình trạng này xảy ra vào nhiều thời điểm khác nhau trong ngày. Khá nhiều bạn bị đau vào ban đêm, đặc biệt trong khung giờ từ 1 - 2 giờ sáng. Đây là nguyên nhân khiến bạn mất ngủ, mệt mỏi suốt cả ngày dài.
Ngoài ra, khi đói bụng hoặc sau khi vừa ăn uống xong, người bệnh cũng có nguy cơ bị đau thượng vị. Nguyên nhân là do dịch acid trong dạ dày tăng cao hơn so với bình thường khiến bạn đau nhức khó chịu. Một số người bị đau vì thức ăn chạm phải các vùng tổn thương của dạ dày.
Nếu ăn quá no, bạn rất dễ bị đau thượng vị
2. Bệnh đau thượng vị xảy ra do những nguyên nhân nào?
Để điều trị bệnh an toàn, hiệu quả, chúng ta cần xác định được nguyên nhân chính gây bệnh. Tùy từng lý do khác nhau, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, giúp kiểm soát tình trạng bệnh tốt nhất. Trên thực tế, căn bệnh này xảy ra vì nhiều nguyên nhân khác nhau, chúng được chia thành hai nhóm chính, đó là do bệnh lý hoặc do thói quen sinh hoạt kém lành mạnh.
2.1. Do bệnh lý
Khá nhiều người bệnh đau thượng vị có tiền sử bị trào ngược dạ dày bởi vì acid trào ngược tới thực quản. Chúng là nguyên nhân khiến bạn thường xuyên cảm thấy đau ở vùng thượng vị, kèm theo đó là triệu chứng tức ngực và khó chịu cổ họng. Đây là hiện tượng nhiều người gặp phải, nếu không điều trị sớm sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe nói chung và hoạt động của hệ tiêu hóa nói riêng.
Bệnh lý trào ngược thực quản là một trong những nguyên nhân gây tổn thương thượng vị
Viêm loét dạ dày cũng được coi là nguyên nhân dẫn tới tình trạng đau nhức vùng thượng vị. Khi mắc bệnh, vùng niêm mạc dạ dày bị tổn thương khá nặng nề, đồng thời bệnh nhân cũng phải đối mặt với vấn đề nhiễm khuẩn đường ruột. Nếu đang mắc bệnh viêm loét dạ dày, mọi người nên lưu ý về tình trạng đau trên ổ bụng nhé! Bên cạnh đó, rối loạn túi mật hoặc viêm thực quản cũng là lý do khiến vùng thượng vị tổn thương.
2.2. Do thói quen sinh hoạt không lành mạnh
Trên thực tế, tình trạng đau thượng vị còn xuất phát từ những thói quen sinh hoạt kém lành mạnh của chúng ta. Trong đó, chế độ dinh dưỡng, thói quen ăn uống hàng ngày là điều mọi người thường bỏ qua. Nhiều bạn trẻ có thói quen ăn các loại đồ ăn nhanh chứa nhiều dầu mỡ, chế độ ăn hàng ngày thiếu khoa học. Thói quen này chính là lý do khiến vùng thượng vị bị tổn thương nghiêm trọng. Các bác sĩ luôn khuyến khích mọi người ăn uống đủ chất, đồng thời ăn no vừa đủ, tránh gây áp lực cho dạ dày.
Bên cạnh đó, thói quen sử dụng sản phẩm chứa chất kích thích cũng dẫn tới cơn đau vùng thượng vị. Bạn thường thấy người nghiện rượu bia sở hữu hệ tiêu hóa khá yếu, hoạt động không hiệu quả vì các chất kích thích đã tàn phá. Đây cũng là cơ hội để vi khuẩn tấn công, gây ra những tổn thương nghiêm trọng đối với sức khỏe, nhất là vùng thượng vị.
Bạn nên từ bỏ thói quen ăn uống kém lành mạnh
Tìm hiểu về tình trạng đau vùng thượng vị, nhiều người bất ngờ khi biết tâm lý căng thẳng, stress cũng là một lý do khiến bệnh phát triển. Ngày nay, chúng ta phải đối mặt với rất nhiều áp lực từ công việc, học tập, gia đình và cuộc sống xô bồ, hối hả. Nếu bạn làm việc quá sức, dạ dày cũng chịu nhiều áp lực và gây ra cơn đau ở vùng thượng vị. Nghiêm trọng hơn, một số người sẽ trải qua biến chứng cực kỳ nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp tới sức khỏe, tính mạng.
3. Giải đáp thắc mắc: tình trạng đau thượng vị có đáng lo không?
Khá nhiều bạn thắc mắc không biết tình trạng đau thượng vị có đáng lo ngại hay không? Chắc chắn, bệnh này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe của bệnh nhân. Cụ thể, người bệnh thường xuyên đối mặt với cơn đau vào buổi đêm, từ 1 - 2 giờ sáng. Chính vì thế họ hay bị mất ngủ, ngủ không ngon giấc và không đủ tỉnh táo cũng như sức khỏe để làm việc trong ngày hôm sau.
Như đã phân tích ở trên, cơn đau vùng thượng vị có thể lan sang các cơ quan lân cận, điều này khiến người bệnh vô cùng khó chịu, vận động gặp rất nhiều khó khăn. Để giải quyết tình trạng này, bạn nên chủ động đi khám và điều trị dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, như vậy tình hình sức khỏe sẽ được kiểm soát tốt hơn.
Về lâu về dài, nếu không điều trị, tình trạng đau vùng thượng vị sẽ diễn biến phức tạp hơn, gây ra những tổn thương nghiêm trọng đối với hệ tiêu hóa. Lúc này nhiều cơ quan bị tổn thương, hoạt động kém hiệu quả, làm ảnh hưởng tới hoạt động của cả cơ thể.
Bệnh nhân nên chủ động đi khám, điều trị
Như vậy, chúng ta không thể chủ quan, bỏ qua việc theo dõi cũng như điều trị bệnh đau thượng vị. Càng để lâu, sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn càng suy giảm, chính vì thế mọi người nên cẩn trọng và tích cực điều trị bệnh.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Tấn Phúc - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc. Bác sĩ đã có gần 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tiêu hóa với thế mạnh trong Nội soi tiêu hóa chẩn đoán và điều trị.
Đau thượng vị vào ban đêm là tình trạng thường gặp ở người trưởng thành, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Triệu chứng đau thượng vị có thể do làm việc căng thẳng, rối loạn tiêu hóa nhẹ hoặc là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
Đau thượng vị là tình trạng thường gặp sau khi ăn quá no hoặc do vận động mạnh ngay sau khi ăn uống. Tuy nhiên, nếu tình trạng này thường xảy ra vào ban đêm thì có thể là do một số bệnh lý như:
1.1 Trào ngược dạ dày thực quản
Đây là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây ra triệu chứng đau vùng thượng vị vào ban đêm.
Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày - thực quản là do van thực quản suy yếu, tạo điều kiện để dịch vị dạ dày đi qua, trào ngược lên phía trên thực quản.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày - thực quản là: Ăn quá nhiều, ăn đồ béo, cay nóng, uống rượu, bia quá nhiều,... Ngoài triệu chứng đau thượng vị về đêm, bệnh còn có những biểu hiện khác như ợ hơi, ợ nóng, khó tiêu, đầy bụng,...
Đây là bệnh lý phổ biến nhất về đường tiêu hóa, do chế độ ăn uống - sinh hoạt không điều độ hoặc do mắc hội chứng Zollinger-Ellison. Bệnh nhân bị viêm dạ dày tá tràng có biểu hiện đau tức vùng thượng vị cả khi đói và khi no, một số trường hợp bị đau nhiều hơn vào ban đêm.
Bên cạnh đó, người bệnh còn có các triệu chứng đi kèm khác như buồn nôn, ợ hơi, nóng rát vùng bụng,...
1.3 Viêm thực quản
Đây cũng là một bệnh lý tiêu hóa thường gặp, phát sinh khi lớp lót niêm mạc thực quản bị viêm. Khi mắc bệnh, người bệnh thường có triệu chứng đau tức vùng thượng vị vào ban đêm, đi kèm các biểu hiện khác như khó nuốt, đau tức lan tỏa vùng ngực,...
Nếu không phát hiện sớm và can thiệp điều trị, bệnh viêm thực quản có thể diễn tiến phức tạp, phát sinh nhiều biến chứng nguy hiểm như loét thực quản, ung thư thực quản,...
Viêm thực quản có thể gây tình trạng đau bụng vùng thượng vị
Tuyến tụy là cơ quan nằm cạnh ruột non và dạ dày, nằm ở vùng thượng vị. Viêm tụy cấp là tình trạng tuyến tụy bị viêm đột ngột do sỏi mật, nhiễm trùng, rối loạn miễn dịch hoặc sử dụng quá nhiều rượu trong thời gian dài.
Cơn đau do viêm tụy cấp thường khởi phát tại vùng thượng vị, đau nhiều hơn vào ban đêm, sau đó cơn đau lan tỏa ra vùng lưng. Đồng thời, bệnh nhân còn có các triệu chứng khác như sốt, buồn nôn, đầy bụng, tim đập nhanh,...
1.5 Hội chứng ruột kích thích
Đây là tình trạng rối loạn chức năng ruột do dinh dưỡng kém khoa học và căng thẳng thần kinh kéo dài. Khi mắc hội chứng ruột kích thích, người bệnh thường bị đau ở vùng hạ vị, hố chậu trái. Tuy nhiên, cơn đau do hội chứng ruột kích thích có thể lan tỏa lên vùng thượng vị vào ban đêm.
Ngoài ra, bệnh nhân còn có những biểu hiện khác như nóng thượng vị, buồn nôn, mệt mỏi, tức ngực, tiểu nhiều, đau đầu, chóng mặt,...Hội chứng này thường không gây nguy hiểm nhưng rất khó điều trị triệt để.
Đau thượng vị vào ban đêm còn là một triệu chứng của tình trạng tổn thương ở túi mật, cụ thể là viêm đường dẫn mật. Đây là hiện tượng đường dẫn mật bị nhiễm trùng với các biểu hiện như đau ở vùng hạ sườn lan dần xuống thượng vị, khó tiêu, tăng thân nhiệt, buồn nôn, nước tiểu vàng,...
Nếu không can thiệp đúng cách và kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như vỡ túi mật, viêm gan mật, hoại tử túi mật, ung thư đường mật,...
1.7 Ung thư dạ dày
Triệu chứng đau thượng vị về đêm có liên quan trực tiếp với bệnh ung thư dạ dày. Cụ thể, sự xuất hiện của các khối u ác tính khiến dạ dày tăng tiết axit, đẩy axit trào ngược lên thực quản, gây đau tức vùng thượng vị.
Ngoài ra, bệnh nhân còn gặp nhiều triệu chứng đặc hiệu khác như buồn nôn, nuốt nghẹn, ợ hơi, đi ngoài phân đen,... Bệnh ung thư dạ dày có thể đe dọa tới tính mạng bệnh nhân nếu không được phát hiện và can thiệp điều trị kịp thời.
Ung thư dạ dày có liên quan mật thiết với triệu chứng đau thượng vị về đêm
1.8 Một số bệnh lý khác gây đau thượng vị vào ban đêm
- Nhiễm giun sán: Là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau vùng thượng vị vào ban đêm. Nguyên nhân vì ban đêm là thời điểm giun sán hoạt động mạnh mẽ nhất nên chúng thường gây đau. Bệnh nhân có biểu hiện đau quặn thắt, khó chịu, đau nhức dữ dội,...;
- Hội chứng Zollinger-Ellison: Đặc trưng bởi tình trạng xuất hiện các khối u tiết gastrin ở tuyến tụy và tá tràng. Khi nồng độ gastrin được sản sinh quá mức sẽ khiến dạ dày tăng tiết axit, làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày hoặc viêm loét dạ dày, gây đau vùng thượng vị về đêm. Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể gặp các triệu chứng khác như chán ăn, đau bụng, buồn nôn và tiêu chảy,...;
- Bệnh ở gan: Một số bệnh ở gan như viêm gan, áp xe gan hoặc u gan cũng là nguyên nhân gây đau tức vùng thượng vị vào ban đêm. Trong đó, áp xe gan là nguyên nhân phổ biến nhất;
- Bệnh Celiac: Là bệnh dị ứng với gluten [không dung nạp gluten]. Bệnh nhân có triệu chứng tiêu chảy, phân lỏng sẫm màu, có mùi hôi và đau vùng thượng vị.
Nếu đau thượng vị do chế độ ăn uống, làm việc không khoa học, căng thẳng thần kinh kéo dài thì người bệnh không cần quá lo lắng. Điều chỉnh lại cường độ công việc, chú ý ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp đẩy lùi tình trạng này.
Để giảm các cơn đau, bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp sau:
- Chườm ấm vùng thượng vị: Lấy một ít nước ấm, cho vào túi chườm, xoa lên vị trí bị đau. Hơi ấm sẽ giúp giảm cơn đau vùng thượng vị hiệu quả;
- Uống nước mật ong: Áp dụng cho bệnh nhân bị tổn thương niêm mạc dạ dày. Khi sử dụng, bệnh nhân lấy một thìa mật ong, pha với nước ấm rồi uống để giảm đau thượng vị về đêm;
- Uống nước gừng ấm: Giúp giảm đau thượng vị ở bệnh nhân mắc bệnh dạ dày. Các tinh chất trong gừng còn có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh lý ở dạ dày nên sẽ làm giảm cơn đau quặn ở thượng vị;
- Uống trà hoa cúc, trà bạc hà: Làm giãn cơ trơn ở dạ dày và thực quản, giúp đẩy lùi cơn đau và cải thiện bệnh trào ngược dạ dày.
Sử dụng nước mật ong có thể giúp người bệnh giảm đau thượng vị về đêm
Nếu có các triệu chứng đau thượng vị về đêm, cơn đau tăng dần, kèm sốt, khó thở, sụt cân đột ngột, buồn nôn hoặc nôn, đau quặn vùng bụng, vàng da, vàng mắt, nôn mửa ra máu, có máu trong phân, đau trong thai kỳ,.... thì bệnh nhân nên nhanh chóng đến bệnh viện. Bởi nếu đau thượng vị là triệu chứng của bệnh ung thư dạ dày, áp xe gan, viêm tụy cấp,...thì sẽ rất nguy hiểm nếu không được điều trị sớm.
Với mỗi bệnh lý bác sĩ sẽ đề nghị phác đồ điều trị khác nhau. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần tuân thủ tuyệt đối chỉ định của bác sĩ để giúp bệnh mau khỏi. Người bệnh cũng cần chú ý không tự ý sử dụng những loại thuốc không có nguồn gốc rõ ràng, không được chỉ định,...để tránh những hậu quả khó lường.
- Giữ tâm lý thoải mái, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý;
- Xây dựng một chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh, uống nhiều nước, bổ sung vào bữa ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi để trung hòa dịch vị dạ dày và hạn chế tình trạng tăng tiết axit quá mức;
- Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ đóng hộp, thức ăn chua, gia vị cay nóng;
- Không dùng bia rượu, thuốc lá, các chất kích thích;
- Tập thể dục thể thao hằng ngày, ăn ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc [6 - 8 tiếng/ngày đối với người trưởng thành] để giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, tránh nguy cơ gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe;
Đau thượng vị vào ban đêm không chỉ là dấu hiệu của những bệnh lý đường tiêu hóa thông thường mà còn là triệu chứng cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm. Vì vậy, nếu bị đau thượng vị thường xuyên, bệnh nhân nên đi thăm khám sớm để được xác định nguyên nhân gây bệnh chính xác, có biện pháp điều trị kịp thời, tránh để lâu bệnh sẽ nặng hơn, khó điều trị hơn.
Khi triệu chứng đau thượng vị kéo dài, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để được giảm ngay 20% phí khám khi đặt hẹn khám lần đầu trên toàn hệ thống Vinmec [áp dụng từ 1/8 - 31/12/2022]. Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn tư vấn từ xa qua video với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
XEM THÊM: