Điểm khác biệt giữa hiệp ước Giáp Tuất 1874 và hiệp ước Nhâm Tuất 1862 là

Nam Kỳ lục tỉnh trở thành thuộc địa của Pháp

Sau cái chết của Francis Garnier, Philastre tiếp quản và trực tiếp xử lý sự việc rối ren ở Bắc kỳ, gấp rút đưa ra những quyết định khó khăn nhằm giải quyết hậu quả do Garnier manh động gây ra. Philastre hạ lệnh cho quân Pháp rút khỏi thành Hải Dương cuối tháng 12.1873, ký với Nguyễn Văn Tường bản thỏa hiệp ngày 5.1.1874 với nội dung rút quân khỏi Nam Định và Ninh Bình. Một bản thỏa hiệp khác được ký ngày 6.2.1874 về việc trả thành Hà Nội cho phía Đại Nam, ngày 12.2 phần lớn quân Pháp rút lui về Hải Phòng. Ngày 16.2, Philastre cùng Nguyễn Văn Tường lên tàu trở về Sài Gòn để chuẩn bị cho việc ký kết hiệp ước mới.

Bấy giờ, Hiệp ước 1862 mất hiệu lực, cộng thêm tình hình rối rắm ở Bắc kỳ sau sự cố Francis Garnier buộc triều đình Huế chấp nhận ký với phía Pháp một hiệp ước mới, còn gọi là Hiệp ước Giáp Tuất (1874) hoặc Hiệp ước Philastre. Hiệp ước chính trị này hình thành trên những thỏa thuận giữa đại diện phía Pháp là thông ngôn Philastre và đại diện phía triều đình Huế là Lê Tuấn và Nguyễn Văn Tường; được Dupré, Lê Tuấn và Nguyễn Văn Tường đặt bút ký ngày 15.3.1874 và bổ sung một hiệp ước thương mại khác ngày 31.8.1874 do Thống soái mới là Krantz đàm phán với Nguyễn Văn Tường.

Hiệp ước Giáp Tuất (22 điều) buộc triều đình Huế công nhận chủ quyền của Pháp tại Nam kỳ lục tỉnh, Pháp miễn cho Đại Nam khoản bồi thường chiến phí chưa trả (theo nội dung Hiệp ước 1862) là những điều khoản quan trọng. Ngoài ra còn có các nội dung về tự do tôn giáo, tự do hành đạo; tự do đi lại và thông thương trên thủy lộ sông Hồng; ba thương khẩu là Hà Nội, Ninh Hải (tỉnh Hải Dương) và Thị Nại (tỉnh Bình Định) được mở ra cho mậu dịch quốc tế, cho đặt thương điếm tại đây…; nước Pháp được phép thiết lập cơ sở ngoại giao do một đại biện lâm thời (Chargé d’affaires) người Pháp đứng đầu tòa Trú sứ đặt tại kinh đô Huế, ngược lại phía Đại Nam cũng đặt một lãnh sự ở Sài Gòn.

Mặt khác, điều khoản về vấn đề ngoại giao cũng buộc chính sách đối ngoại của Đại Nam phải phù hợp với chính sách ngoại giao của Pháp, tức gián tiếp hủy bỏ quan hệ lệ thuộc trước đó giữa triều đình Huế và nhà Thanh nhằm tách chư hầu Đại Nam khỏi ảnh hưởng của Trung Hoa.

Mục lục