1. Bài tập 1, trang 102, SGK.
Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a]
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
[Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất]
b] Anh cứ yên tâm, vết thương mới chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
[Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng]
c] […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
[Nam Cao, Chí Phèo]
Trả lời:
Muốn tìm biện pháp nói quá và thấy được ý nghĩa của nó, cần phải nắm vững hai đặc điểm của biện pháp nói quá là tính chất phóng đại trong diễn đạt và mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. Ví dụ, ở câu [c], thét ra lửa là biện pháp nói quá. Trong thực tế chẳng ai thét được ra lửa. Nghĩa của thét ra lửa là “rất hống hách, nói năng quát tháo ai cũng phải nể sợ”.
2. Bài tập 2, trang 102, SGK.
Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /…/ để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a] Ở nơi l…l thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b] Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /…/.
c] Cô Nam tính tình xởi lởi, l…l.
d] Lời khen của cô giáo làm cho nó l…l.
e] Bọn giặc hoảng hồn l…l mà chạy.
Trả lời:
Để làm tốt bài tập này, trước hết cần phải tìm hiểu ý nghĩa của mỗi thành ngữ đã cho, sau đó lần lượt tìm hiểu ý khái quát của mỗi câu đã được cho để chọn thành ngừ thích hợp điền vào chỗ trống. Ví dụ, thành ngữ Chó ăn đá gà ăn sỏi có ý nghĩa là “thuộc nơi đất đai cằn cỗi, trơ trọi, khó bề làm ăn và luôn luôn đói kém, nghèo khổ”. Thành ngữ này điền vào chỗ trống ở câu [a] là thích hợp.
3. Bài tập 3, trang 102, SGK.
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
Trả lời:
Tương tự như ở bài tập 2, trước hết phải tìm hiểu nghĩa hàm ẩn [nghĩa bóng] của thành ngữ rồi mới đặt câu. Ví dụ : Nghiêng nước nghiêng thành có nghĩa bóng chỉ sắc đẹp tuyệt vời, có sức lôi cuốn kì diệu của người phụ nữ.
Đặt câu : Đến năm mười sáu tuổi, nàng đã nổi tiếng đàn thơ cung kiếm và có một sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
[Trịnh Cao Tường, Non nước Đồ Sơn]
4. Bài tập 4, trang 103, SGK.
Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.
Trả lời:
Làm theo mẫu trong SGK.
5. Bài tập 5, trang 103, SGK.
Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.
6. Bài tâp 6*, trang 103, SGK.
Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
Trả lời:
Nói quá, với tư cách là một biện pháp tu từ, và nói khoác giống nhau ỏ chỗ cả hai đều dùng cách nói phóng đại. Vậy nói quá và nói khoác khác nhau ở chỗ nào ? Để giải đáp câu hỏi này, cần xét xem mục đích của mỗi hành động là gì. Nên tìm một số ví dụ về trường hợp nói khoác mà em biết.
7. Thay những từ ngữ nói quá trong các câu sau bằng từ ngừ thông thường mà tương ứng về nghĩa cơ bản để thây rõ tác dụng biểu cảm của câu văn giảm sút do không dùng biện pháp nói quá.
a] Khi gặt xong, sẵn thóc rơi vãi ngoài ruộng, đàn vịt chóng lớn như thổi.
b] Thằng ấy vào loại rán sành ra mỡ đấy.
c] Năm ấy mất mùa, gạo châu củi quế, đời sống nông dân vô cùng khốn khổ.
d] Trại giặc im lìm chúng đang ngủ say như chết.
Trả lời:
Từ ngữ thông thường ở đây là những từ ngữ dùng để thay thế cho từ ngữ nói quá mà câu văn vẫn giữ được ý nghĩa tương tự, chỉ có điều là tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng biểu cảm như câu có dùng từ ngữ nói quá đã giảm đi nhiều.
Ví dụ : Câu [c] -> Thằng ấy vào loại keo kiệt, hà tiện quá đáng đấỵ.
a, Chó ăn đá gà ăn sỏi
b, Bầm gan tím ruột
c, Ruột để ngoài da
d, Nở từng khúc ruột
e, Vắt chân lên cổ
CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
Viết một đoạn văn, hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.
Xem đáp án » 19/06/2020 5,085
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
Xem đáp án » 19/06/2020 3,216
Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a] Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
[Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất]
b] Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sượt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
[Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng]
c] […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
[Nam Cao, Chí Phèo]
Xem đáp án » 19/06/2020 2,657
Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
Xem đáp án » 19/06/2020 1,231
Tìm năm thành ngữ so sánh dùng biện pháp nói quá.
Xem đáp án » 19/06/2020 946
I - Nói quá và tác dụng của nói quá
Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi :
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
1. Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày có quá sự thật không ? Thực chất, mấy câu này nhằm nói điều gì ?
2. Cách nói như vậy có tác dụng gì ?
a] Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
[Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất]
b] Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
[Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng]
c] {...} Cái cụ bà thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
2. Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /.../ để tạo biện pháp tu từ nói quá : bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a] Ở nơi /.../ thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b] Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /.../
c] Cô Nam tính tình xởi lởi, /.../
d] Lời khen của cô giáo làm cho nó /.../
e] Bọn giặc hoảng hồn /.../ bỏ chạy.
3. Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây : nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
4. Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.
5. Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.
6. [Thảo luận ở tổ hoặc ở lớp] Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
zI - Nói quá và tác dụng của nói quá
Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi :
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
[Tục ngữ]
-
Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
[Ca dao]
Câu 1 trang 101 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :
Nói những câu như vậy là quá sự thật. Thực chất, mấy câu này nhằm phóng đại mức độ, tính chất trong nội dung của các câu này.
- Thực chất câu tục ngữ này muốn nhấn mạnh tới sự đối lập về thời gian hai mùa trong năm.
- Khuyên chúng ta cần biết trân trọng thời gian, biết cách sắp xếp hợp lý những công việc của mình.
Câu 2 trang 101 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :
Cách nói như vậy có tác dụng : nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Ghi nhớ :
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
II - Luyện tập
Câu 1 trang 102 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau :
a] "Có sức người sỏi đá cũng thành cơm" nhấn mạnh về sự lao động của con người sẽ tạo thành thành quả dù khó khăn, gian khổ, vất vả bao nhiêu đi nữa.
b] "Em có thể đi lên đến tận trời được" nhấn mạnh sự bền lòng của người bị thương, và động viên người khác để họ yên tâm.
c] "Thét ra lửa" gây ấn tượng về một con người có quyền lực.
Câu 2 trang 102 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /.../ để tạo biện pháp tu từ nói quá : bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a] Ở nơi chó ăn đá gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b] Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng bầm gan tím ruột.
c] Cô Nam tính tình xởi lởi, ruột để ngoài da.
d] Lời khen của cô giáo làm cho nó nở từng khúc ruột.
e] Bọn giặc hoảng hồn vắt chân lên cổ bỏ chạy.
Câu 3 trang 102 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây :
- Trong truyện Kiều của Nguyễn Du, Thúy Kiều được miêu tả là người có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
- Nhân dân ta có sức mạnh dời non lấp biển nên có thể chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược.
- Tôi rất thích câu chuyện thần Nữ Oa lấp biển vá trời.
- Nhân vật Thánh Gióng đúng là mình đồng da sắt.
- Bài tập này quá khó, tôi nghĩ nát óc mà chưa làm được.
Câu 4 trang 103 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.
- Nhanh như chớp
- Khỏe như voi
- Đau như đứt ruột
- Nắng như đổ lửa
- Đen như than
Câu 5 trang 103 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.
Đoạn văn tham khảo
Lan và tôi rất thân nhau, tôi vẫn hay đùa rằng bạn ấy cao như cây chuối hột. Ngày bạn lên đường theo gia đình đi xa tôi chỉ biết chúc bạn bình yên mà nước mắt rơi như mưa. Sau này, dù có phải đi lên đến tận trời, tôi cũng sẽ nhất định tìm gặp lại bạn.
Câu 6 trang 103 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :
[Thảo luận ở tổ hoặc ở lớp] Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
- Giống nhau : Đều nói những điều không có thật, nói phóng đại lên mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng được nói đến.
- Khác nhau :
+ Nói quá nhằm gây ấn tượng mạnh, khẳng định, tăng sức biểu cảm.
+ Nói khoác là nói những điều không đúng sự thật, không có thật để phô trương, khoe khoang…