Chỉ số xét nghiệm hba1c là gì

Nội dung bài viết dưới đây sẽ giải thích rõ hơn cho người bệnh về HbA1c là gì? Ý nghĩa của chỉ số này và chỉ số HbA1c ở người bệnh đái tháo đường.

HbA1C là gì?

Xét nghiệm HbA1c hay còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như:

• Xét nghiệm Hemoglobin A1c
• Xét nghiệm A1c
• Xét nghiệm Hemoglobin Glycated
• Xét nghiệm Glycohemoglobin

HbA1c là chất gồm hemoglobin kết hợp với glucose tồn tại trong máu. Trong đó, Hemoglobin (Hb) là một trong những thành phần cấu tạo nên tế bào hồng cầu, có vai trò vận chuyển oxy. Bình thường sự gắn kết của đường vào hemoglobin chỉ chiếm một tỷ lệ nhất định, khi đường máu cao thì tăng lượng glucose gắn vào hemoglobin dẫn đến tăng chỉ số HbA1c.

Đời sống tế bào hồng cầu kéo dài trong khoảng 120 ngày, do đó, HbA1c phản ánh lượng đường trong máu trong khoảng 3 tháng trước đó và xét nghiệm HbA1c nên được lặp lại mỗi 3 tháng ở người mắc bệnh đái tháo đường.

Sự gắn kết của đường trong máu với tế bào hồng cầu

Bình thường HbA1c chiếm 4 - 6% trong toàn bộ Hemoglobin.

• Khi HbA1c tăng > 6,5% là tăng đường huyết.
• Khi HbA1c tăng 1% tương ứng với giá trị đường huyết tăng lên 30mg/dl hay 1.7 Mmol/L.
• Khi HbA1c < 6.5% cho thấy đường huyết kiểm soát tốt.

Ý nghĩa chỉ số HbA1C

• Xét nghiệm HbA1c được sử dụng để chẩn đoán xác định bệnh tiểu đường. Do chỉ số HbA1c ít thay đổi trong khoảng 3 tháng theo đời sống của tế bào hồng cầu, nên đây là chỉ số phản ánh trung thực và chính xác lượng đường trong máu.
• HbA1c được sử dụng để theo dõi hiệu quả điều trị. Các phương pháp thay đổi lối sống và/ hoặc dùng thuốc hạ đường huyết thường được đánh giá hiệu quả thông qua việc xét nghiệm lại chỉ số HbA1c, từ đó bác sĩ có phương án điều chỉnh phù hợp với đáp ứng của từng bệnh nhân.
• Mức HbA1c cao dai dẳng chứng tỏ lượng đường trong máu chưa được kiểm soát tốt và người bệnh có thể có các biến chứng bệnh tiểu đường, vì vậy việc đạt được và duy trì mục tiêu HbA1C của cá nhân người bệnh thực sự quan trọng nếu bạn mắc bệnh tiểu đường.

  Tất cả bệnh nhân đái tháo đường type 1 nên xét nghiệm HbA1c tối thiểu 2 lần trong 1 năm. Người mắc đái tháo đường type 2 hoặc người có đường huyết không ổn định nên xét nghiệm thường xuyên hơn - 3 tháng/1 lần.

Thực hiện xét nghiệm HbA1C như thế nào?

Xét nghiệm HbA1c được thực hiện bằng cách lấy một mẫu máu nhỏ và phân tích tại phòng xét nghiệm, kết quả được tính theo tỉ lệ phần trăm HbA1c trên tổng số hemoglobin của máu.

Xét nghiệm HbA1c không yêu cầu nhịn ăn bởi kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố liên quan đến thức ăn, thức uống, chế độ luyện tập thể dục hay các loại thuốc bệnh nhân đang sử dụng (trừ Corticosteroid). Do đó, có thể tiến hành xét nghiệm vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày.

Chỉ số HbA1C ở người bệnh tiểu đường

• Đối với những người không bị tiểu đường, phạm vi bình thường của mức độ Hemoglobin A1c là từ 4% - 5,6%.
• Mức HbA1c từ 5,7% - 6,4% có nghĩa là bạn bị tiền tiểu đường và có nguy cơ tiến triển mắc bệnh tiểu đường trong tương lai.
• Mức 6,5% hoặc cao hơn có nghĩa là bạn bị tiểu đường.

HbA1c cao có nghĩa là bạn có quá nhiều đường trong máu. Điều này có nghĩa là bạn có nhiều khả năng phát triển các biến chứng tiểu đường, chẳng hạn như các vấn đề nghiêm trọng về mắt và bàn chân.

Biến chứng có thể gặp ở người có HbA1c cao mà không được kiểm soát

• Biến chứng tại mắt: nhìn mờ, bệnh lý võng mạc, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp,…
• Biến chứng tim mạch: xơ vữa và gây hẹp lòng mạch máu có thể dẫn đến đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ não.
• Biến chứng thần kinh ngoại vi: cảm giác tê bì, kiến bò, buồn bực chân tay.
• Biến chứng bàn chân đái tháo đường: những vết thương nhỏ trên da trở lên khó liền sẹo do tổn thương các động mạch cấp máu nuôi dưỡng chúng, lâu ngày dẫn tới loét hoại tử, thậm chí cắt cụt.

Người mắc bệnh tiểu đường nên làm xét nghiệm HbA1c 3 tháng một lần để đảm bảo lượng đường trong máu nằm trong phạm vi mục tiêu. Nếu bệnh tiểu đường được kiểm soát tốt, người bệnh có thể giãn các lần xét nghiệm HbA1C. Tuy nhiên bác sĩ khuyến cáo nên kiểm tra ít nhất hai lần một năm.

Để nói về HbA1c, trước hết, chúng ta cần tìm hiểu về hồng cầu. Hồng cầu là một loại tế bào máu có chức năng vận chuyển oxy đi khắp các cơ quan trong cơ thể. Bên trong hồng cầu có một thành phần quan trọng được gọi là huyết sắc tố (tên khoa học là hemoglobin). Đường glucose nằm trong máu sẽ đi vào tế bào hồng cầu và kết hợp với hemoglobin để hình thành nên hemoglobin glycate hóa. Chính hemoglobin glycate hóa này giúp xác định chỉ số HbA1c. Khi lượng glucose trong máu cao, glucose sẽ đi vào hồng cầu nhiều hơn, tạo ra nhiều hemoglobin glycate hóa hơn và làm chỉ số HbA1c tăng lên.

Xét nghiệm HbA1c có ý nghĩa gì?

Chỉ số HbA1c cho biết tình trạng glucose trong máu kết hợp với hemoglobin nhiều hay ít. Chúng ta cần biết rằng, hồng cầu ở người khỏe mạnh bình thường có đời sống trung bình 120 ngày nên HbA1c chỉ có ý nghĩa trong khoảng thời gian này. Vì vậy, ý nghĩa của xét nghiệm HbA1c là phản ánh tình trạng kiểm soát đường huyết trong vòng 3 – 4 tháng trước đó.

Xét nghiệm HbA1c được thực hiện với 4 mục đích như sau:

• Chẩn đoán đái tháo đường
• Theo dõi mức độ kiểm soát đường huyết trong khoảng thời gian từ 3 – 4 tháng trước đó
• Hướng dẫn điều chỉnh chế độ điều trị
• Đánh giá nguy cơ xảy ra biến chứng mạn tính.

Chỉ số HbA1c bao nhiêu là bình thường và ở bệnh nhân tiền đái tháo đường/đái tháo đường là bao nhiêu?

Định lượng HbA1c ở các đối tượng cụ thể như sau:

• Bình thường: < 5,7%
• Tiền đái tháo đường: 5,7 – 6,4%
• Đái tháo đường: ≥ 6,5%

Xét nghiệm HbA1c được thực hiện khi nào?

Vì HbA1c được xem là chỉ số đường huyết “trung bình” trong một khoảng thời gian nên người bệnh không cần phải nhịn đói khi làm xét nghiệm. Tuy nhiên, vì HbA1c có liên quan đến đời sống của hồng cầu nên trong một số trường hợp có thể dẫn đến kết quả bị sai lệch. Ví dụ như người có bệnh lý huyết sắc tố, phụ nữ có thai, bệnh nhân lọc máu, bệnh nhân mới mất máu hay phải truyền máu, người sử dụng thuốc tạo hồng cầu (erythropoietin).

Vì sao người bị đái tháo đường nên thường xuyên tiến hành kiểm tra HbA1c bên cạnh việc đo lượng đường huyết trong máu?

Xét nghiệm đường huyết chỉ phản ánh nồng độ glucose trong máu ở thời điểm làm xét nghiệm, vì thế, nó có thể bị ảnh hưởng bởi việc ăn uống, tập luyện trước đó. Trong khi, HbA1c lại có khả năng phản ánh mức độ kiểm soát đường huyết trong một khoảng thời gian dài.

Vì vậy, người bị đái tháo đường nên thường xuyên kiểm tra HbA1c định kỳ mỗi 3 – 4 tháng/lần.

Đối với đa số người bệnh đái tháo đường, mục tiêu HbA1c nên giữ < 7%. Tuy nhiên, ở những người trẻ tuổi, mới được chẩn đoán bệnh, chưa có biến chứng, nguy cơ hạ đường huyết thấp thì bác sĩ có thể giảm HbA1c < 6,5%.

Ngược lại, ở những người bệnh lớn tuổi, thời gian mắc bệnh kéo dài, có thể mắc cùng lúc nhiều bệnh lý và đã xuất hiện biến chứng mạn tính của đái tháo đường, bác sĩ có thể nới lỏng mục tiêu trong khoảng từ 7,5 – 8,5%.

Đối với phụ nữ có thai, do xét nghiệm HbA1c có thể không chính xác nên bác sĩ thường căn cứ vào chỉ số đường huyết để theo dõi hiệu quả của quá trình điều trị.

Chỉ số HbA1c bao nhiêu là nguy hiểm?

Bình thường HbA1c chiếm 4-6% trong toàn bộ hemoglobin. Chỉ số HbA1c cao khi tăng trên bình thường 1% tương ứng với giá trị đường huyết bạn tăng lên 30mg/dl hay 1.7mmol/l. Khi HbA1c \> 6.5% chứng tỏ bạn đang kiểm soát đường huyết kém. Khi HbA1c < 6.5% cho thấy bạn đang kiểm soát đường huyết tốt.

Chỉ số HbA1c bao nhiêu là bị tiểu đường thai kỳ?

– Nếu một trong các giá trị đường huyết lúc đói > 7,0mmol/L, HbA1c > 6,5%, đường huyết ngẫu nhiên > 11,1mmol/L sẽ được chẩn đoán là đái tháo đường lâm sàng. – Nếu đường huyết lúc đói từ 5,1 đến 7,0mmol/L thì mẹ bầu được chẩn đoán bị đái tháo đường thai kỳ.

Xét nghiệm HbA1c hết bao nhiêu tiền?

Định lượng HbA1c (máu): 101.000 VNĐ. Nghiệm pháp dung nạp Glucose đường uống 2 mẫu có định lượng Insulin kèm theo: 130.000 VNĐ. Nghiệm pháp dung nạp Glucose đường uống (50g Glucose) 2 mẫu cho người bệnh thai nghén: 160.000 VNĐ.

HbA1c từ bao nhiêu thì phải dùng thuốc?

Theo các khuyến cáo điều trị bệnh đái tháo đường tại Việt Nam và các nước, khi chỉ số HbA1c = 6.7% trong thời gian dài cho dù đã điều chỉnh chế độ ăn và lối sống thì bệnh nhân cần phải bắt đầu khởi trị bằng thuốc hạ đường máu.