Chủ quan duy ý chí là gì năm 2024

“Bệnh chủ quan duy ý chí là một sai lầm kép, trong đó chủ thể tư duy vừa mắc phải chủ nghĩa chủ quan,

lại vừa rơi vào chủ nghĩa duy ý chí. Chủ nghĩa chủ quan chỉ thể hiện khuynh hướng tuyệt đối hoá vai trò

của chủ thể trong quan niệm và hành động, phủ nhận hoàn toàn hay phần nào bản chất và tính quy luật

của thế giới vật chất, của hiện thực khách quan".

Thực chất của căn bệnh này là, trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn, người ta tuyệt đối hoá

nhân tố chủ quan, xa rời hiện thực khách quan, coi thường các quy luật khách quan của sự vận động và

phát triển.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh chủ quan duy ý chí. Nếu vận dụng nguyên lý về mối quan hệ biện

chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội để xem xét thì rõ ràng, bệnh chủ quan duy ý chí là kết quả nếu

không nói là tất cả của những điều kiện sinh hoạt vật chất - xã hội, cụ thể là của trình độ phát triển thấp

kém về kinh tế. Đó chính là nguyên nhân của những nguyên nhân sau đây:

Bệnh chủ quan duy ý chí là sự thể hiện về trình độ văn hoá, khoa học của chủ thể nhận thức có thể khẳng

định rằng, ở một mức độ nào đó, người ta không thể có được tư duy biện chứng khoa học khi trình độ văn

hoá, khoa học chưa đạt đến một chuẩn mực cần có. Vì vậy, sự yếu kém về trình độ văn hoá, khoa học sẽ

tất yếu dẫn đến tư duy kinh nghiệm và phạm phải sai lầm chủ quan duy ý chí.

Do ý thức sai lầm về vai trò của lý luận mà dẫn đến lãng quên việc thường xuyên chủ động nâng cạo năng

lực tư duy lý luận (trong đó bao gồm cả quá trình học tập lý luận và kiểm nghiệm thực tiễn). Về điểm này,

Engen đã từng khẳng định: "Tư duy lý luận chỉ là một đặc tính bẩm sinh dưới dạng năng lực của người ta.

Năng lực ấy cần phái được phát triển hoàn thiện... Vì vậy, để khắc phục tình trạng yếu kém đó, cách trước

tiên và chủ yếu là phải học tập, rèn luyện lý luận. của chủ nghĩa duy vật biện chứng.

Tựu trung, bệnh chủ quan duy ý chí là do sự yếu kém về trình độ nhận thức nói chung và sự hạn chế trong

quá trình áp dụng lý luận vào thực tiễn nói riêng. Do đó, Lênin đã gọi căn bệnh này "là sự mù quáng chủ

quan", là sai lầm tự phát dẫn đến rơi vào chủ nghĩa duy tâm một cách không tự giác. Về lý luận, bệnh chủ

quan duy ý chí có nhiều biến thể phức tạp và trở thành mầm mống cho nhiều căn bệnh mới trong nhận

thức. Song là một loại bệnh "ấu trĩ tả khuynh" nên nó vẫn có khả năng được ngăn ngừa và loại bỏ.

Thực tiễn cho thấy, quá trình hoạch định đường lối chiến lược, sách lược cách mạng và sự cụ thể hoá

đường lối đó bằng các chủ trương, chính sách và pháp luật, nếu bị sự can thiệp, áp đặt của ý muốn chủ

quan tự phát sẽ làm nguy hại nghiêm trọng đến sự phát triển của đất nước mà trước mắt cũng như lâu dài,

hậu quả của nó khó có thể lường trước được. Về vấn đề này, V.I.Lênin đã cảnh báo: "Đối với một chính

Biểu hiện phổ biến của bệnh chủ quan đó là lối suy nghĩ và hành động giản đơn, nóng vội, đốt cháy giai đoạn, bất chấp quy luật khách quan. Cán bộ đảng viên khi mắc phải căn bệnh chủ quan sẽ dẫn đến việc lãnh đạo, quản lý điều hành xã hội xa rời thực tế, không thể hiện được ý chí, nguyện vọng của quần chúng nhân dân. Nhất là khi cán bộ đảng viên là những người có chức, có quyền mắc bệnh chủ quan, duy ý chí thì sẽ dẫn tới tình trạng lạm dụng chức quyền, mất dân chủ, không quan tâm lắng nghe ý kiến đề đạt của quần chúng nhân dân. Trong công tác, người có trách nhiệm và có quyền đưa ra các quyết sách lãnh đạo chỉ dựa vào nhận thức và ý chí của cá nhân mình mà suy nghĩ, hành động, không phù hợp với thực tế khách quan. Người mắc bệnh chủ quan, duy ý chí giữ chức vụ càng cao, vị trí càng quan trọng thì ảnh hưởng càng lớn, hậu quả càng nặng nề, gây nên những hệ lụy khôn lường đối với đời sống kinh tế - xã hội. Thực tế đã cho thấy, do chủ quan, duy ý chí mà một số bộ, ngành, địa phương đề ra chỉ tiêu kế hoạch hàng năm quá cao, không phù hợp với điều kiện hoàn cảnh thực tiễn, dẫn đến không thực hiện được, gây ra sự phát triển mất cân đối của nền kinh tế; hay việc đưa ra xét xử 12 vụ án tham nhũng trong năm qua đã chứng minh rõ tác hại nguy hiểm của những cán bộ mắc căn bệnh chủ quan này. Vì thế, bệnh chủ quan nếu không được phát hiện, sửa chữa kịp thời sẽ gây ra những tổn thất nặng nề, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của toàn xã hội. Chúng ta không chấp nhận bất kỳ một biểu hiện nào của chứng bệnh chủ quan, nhưng nó vẫn đã và đang xuất hiện, tồn tại trong hàng ngũ cán bộ, đảng viên, làm ảnh hưởng không nhỏ đến thành quả của cách mạng và uy tín của Đảng, Nhà nước ta.

Tháng 10/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm nổi tiếng “Sửa đổi lối làm việc”, để giáo dục cán bộ, đảng viên trong việc rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất, đạo đức cách mạng, xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Trong đó, Bác đã phê phán gay gắt căn bệnh chủ quan như quá đề cao ý chí, quá đề cao sự suy nghĩ một chiều của cá nhân; nếu chỉ dựa vào ý chí, dựa vào tình cảm, không tôn trọng quy luật, bất chấp quy luật khách quan để hành động, thì đó là bệnh chủ quan. Bác nói: “Mỗi chứng bệnh gây ra do nhiều nguyên nhân. Nhưng kết quả nó đều làm cho người ta ốm yếu. Nguyên nhân của bệnh chủ quan là: kém lý luận, hoặc khinh lý luận, hoặc lý luận suông”. Bác đã phê phán bệnh chủ quan một cách mạnh mẽ, lời lẽ cực kỳ sâu sắc với nhân sinh quan vô cùng sáng suốt. Lời dạy của Bác cho ta nhiều bài học bổ ích và quý báu để thực hiện tốt nhiệm vụ to lớn của cách mạng hiện nay.

Thực hiện Nghị quyết số 04-NQ/TW về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”, là dịp để chúng ta nhìn nhận lại và nghiêm túc rút kinh nghiệm, kiểm điểm phê phán những biểu hiện của bệnh chủ quan trong mỗi cán bộ, đảng viên. Đó chính là các bệnh tự mãn, bệnh ngộ nhận, bệnh duy ý chí, bệnh quan liêu, tự cho rằng ta biết rồi, giỏi rồi kiểu như “biết rồi, khổ lắm nói mãi”; trong công việc thì chỉ dựa vào kinh nghiệm vụn vặt, xa rời thực tế, thành tích giả... Nghị quyết 04-NQ/TW đã chỉ rõ, đó là: “Duy ý chí, áp đặt, bảo thủ, chỉ làm theo ý mình; không chịu học tập, lắng nghe, tiếp thu ý kiến hợp lý của người khác”.

Chủ quan là một thứ bệnh độc hại làm thoái hóa cán bộ, đảng viên, kìm hãm sự phát triển của đất nước. Vì vậy, mỗi cán bộ, đảng viên phải thường xuyên rèn luyện cho mình phương pháp, tác phong công tác khoa học, thiết thực và hiệu quả. Các cấp ủy đảng cần đưa phòng chống bệnh chủ quan vào trong nội dung sinh hoạt Đảng, đấu tranh tự phê bình và phê bình, kiên quyết loại bỏ chứng bệnh chủ quan, nhằm làm cho Đảng, Nhà nước ta thật sự trong sạch vững mạnh, bảo đảm hoàn thành thắng lợi sự nghiệp xây dựng, đổi mới đất nước. Và, cách thiết thực nhất để nêu cao tinh thần phòng chống bệnh chủ quan chính là, mỗi cán bộ đảng viên cần tích cực học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đây là cơ sở nền tảng giúp cán bộ, đảng viên không mắc vào căn bệnh chủ quan, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Nghĩa của tư duy ý chí là gì?

Thực chất của duy ý chí là tư duy hoặc hành động theo ý chủ quan của mình, không xét đến hoặc không tuân theo những quy luật khách quan chi phối hiện tượng, sự vật của tự nhiên và xã hội.