Nhà lãnh đạo có thể ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp bằng cách nào

Văn hóa doanh nghiệp là một trong những giá trị cốt lõi có ảnh hưởng quyết định tới năng lực cạnh tranh và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0. Bài viết nhận diện những yếu tố ảnh hưởng đến việc hình thành và tác động của văn hoá doanh nghiệp đến sự phát triển bền vững, qua đó, giúp doanh nghiệp gia tăng sự khác biệt và hiệu quả hoạt động.

Đặt vấn đề

Hiện nay, có nhiều định nghĩa xoay quanh về khái niệm văn hóa doanh nghiệp [VHDN] như: Văn hóa thể hiện tổng hợp các giá trị và cách hành xử phụ thuộc lẫn nhau phổ biến trong doanh nghiệp và có xu hướng tự lưu truyền trong thời gian dài [Kotter, J.P. & Heskett, J.L.]; VHDN là niềm tin, thái độ và giá trị tồn tại phổ biến và tương đối ổn định trong doanh nghiệp [Williams, A., Dobson, P. & Walters, M]

Dù được định nghĩa bằng nhiều cách khác nhau, nhưng có thể thống nhất định nghĩa về VHDN như sau: VHDN chính là hệ thống các giá trị, quan niệm và nguyên tắc hành vi được chia sẻ bên trong doanh nghiệp, chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ và cách thức hành động của các thành viên, tạo nên bản sắc riêng của mỗi doanh nghiệp.

Cốt lõi của VHDN là tinh thần và quan điểm giá trị của doanh nghiệp. Điều này bắt nguồn, chịu sự tác động về tư tưởng, triết lý, quan niệm sống, quan điểm về kinh doanh... của người sáng lập. Vì vậy, trong quá trình phát triển công ty, VHDN tiếp tục được phát triển và thay đổi phù hợp, tùy thuộc vào sự tác động khác nhau của môi trường; định hướng doanh nghiệp, cụ thể:

- Văn hoá dân tộc: Bản thân VHDN là một nền tiểu văn hóa nằm trong văn hóa dân tộc. Mọi cá nhân trong nền VHDN đều chịu tác động của các giá trị văn hóa dân tộc.

- Nhà lãnh đạo, người sáng lập: Lãnh đạo và người sáng lập chính là những người hiểu rõ VHDN, họ là người xây dựng và phát triển nền tảng VHDN. Vì vậy, để VHDN phát triển, lãnh đạo, người sáng lập phải là người thực hiện nghiêm túc quan điểm giá trị của doanh nghiệp.

- Những giá trị văn hóa học hỏi được: Giá trị văn hóa học hỏi được là các quan niệm, chuẩn mực, nguyên tắc và truyền thống mà doanh nghiệp tiếp nhận được trong quá trình hình thành, hoạt động của mình, bao gồm: Những giá trị học hỏi được từ những doanh nghiệp khác; Những giá trị văn hóa được tiếp nhận trong quá trình giao lưu với nền văn hóa khác; Những giá trị do thành viên mới mang lại

Tác động của văn hóa doanh nghiệp đến phát triển bền vững của doanh nghiệp

VHDN quyết định sự trường tồn của doanh nghiệp và nó ảnh hưởng đến doanh nghiệp ở nhiều khía cạnh như:

Ảnh hưởng đến nhân viên

Một doanh nghiệp xây dựng được văn hóa chuyên nghiệp và truyền tải một cách nhất quán để nhân viên hiểu và thực hiện theo đạt những tác dụng tích cực sau:

- Thu hút và giữ chân nhân tài trong doanh nghiệp: Nhân viên sẽ trung thành và gắn bó lâu dài với doanh nghiệp khi họ thấy hứng thú với môi trường doanh nghiệp.

- Nhu cầu quản lý các nguyên tắc, quy định sẽ giảm đi: Khi nhân viên nhận thức rõ ràng về vai trò của bản thân trong tập thể, thấu hiểu được những giá trị của công ty, khi đó họ sẽ tự nguyện chấp hành các nguyên tắc và quy định.

- Ảnh hưởng đến năng suất làm việc: Doanh nghiệp có môi trường văn hóa làm việc tốt, nhân viên sẽ luôn được khuyến khích đưa ra sáng kiến, ý tưởng để nâng cao hiệu quả công việc.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, rất nhiều doanh nghiệp đã mắc lỗi khi áp đặt văn hóa mà không khơi gợi nhận thức của nhân viên. Khi nhân viên không cảm thấy yêu thích công việc, các nhu cầu như giao tiếp, kính trọng, tự khẳng định không được xây dựng, dẫn đến tình trạng chán nản, hiệu quả công việc không cao và thiếu sự gắn bó với doanh nghiệp.

Ảnh hưởng đến tổ chức

VHDN chính là bản sắc riêng có của một doanh nghiệp, do vậy, VHDN được chú trọng, sẽ có những ảnh hưởng tích cực đến tổ chức như sau:

- Giúp phân biệt doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác: Mỗi doanh nghiệp có một đặc trưng riêng và chính VHDN tạo nên nét khác biệt đó.

- Là nguồn lực tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp: Nền văn hóa tốt giúp doanh nghiệp thu hút và giữ chân người tài, củng cố lòng trung thành với doanh nghiệp. Từ đó, tạo ra lợi thế cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường.

Một công ty không xây dựng VHDN hoặc VHDN xây dựng nửa vời sẽ bị tác động bởi những yếu tố tiêu cực sau:

- Không tạo được nguồn sức mạnh nội tại làm đòn bẩy: Cơ chế quản lý cứng nhắc, độc đoán, chuyên quyền sẽ khiến cho tổ chức mất đi nguồn lực đòn bẩy cho sự phát triển lâu dài của tổ chức, đó là sức mạnh nội tại.

- Thiếu lợi thế cạnh tranh trên thị trường: Thiếu VHDN dẫn đến các thông điệp mà mỗi cá nhân trong tổ chức truyền tải ra bên ngoài mang ý nghĩa khác nhau, không nhất quán và mất đi sự chuyên nghiệp.

Ảnh hưởng đến trải nghiệm khách hàng

Cạnh tranh trong môi trường tương tác mạnh mẽ như hiện nay, các công ty phải chuyển sự tập trung từ đẩy mạnh kích thích giao dịch sang tối đa hóa giá trị vòng đời khách hàng. Thiết lập văn hóa lấy khách hàng làm trung tâm sẽ mang đến những ảnh hưởng tích cực nhất định cho doanh nghiệp, cụ thể:

- Tạo nên phong thái của doanh nghiệp, giúp phân biệt doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác: VHDN gồm nhiều bộ phận và yếu tố hợp thành: Triết lý kinh doanh, các tập tục, lễ nghi, thói quen, đào tạo, giáo dục Tất cả những yếu tố đó, tạo ra phong cách, phong thái và phân biệt nó với các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội khác.