Bị trẹo cổ chân bao lâu thì khỏi

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Văn Minh - Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc và Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Quang Minh - Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Trật khớp cổ chân là một trong những tình trạng thường gặp trên lâm sàng, thường xảy ra do bị chấn thương cổ chân. Bệnh biểu hiện bằng dấu hiệu đau tại vùng chấn thương nhưng nếu không được xử lý không kịp thời, không đúng phương pháp sẽ để lại những biến chứng nghiêm trọng.

Trật khớp là tình trạng có sự di lệch đột ngột hoàn toàn hay không hoàn toàn giữa các mặt khớp với nhau hoặc giữa các đầu xương ra khỏi vị trí của ổ khớp.

Trong các trường hợp trật khớp, trật khớp cổ chân cũng là một trong những tổn thương thường gặp trên lâm sàng, xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Triệu chứng ban đầu của bệnh là đau, có thể kèm theo các dấu hiệu viêm khớp sau chấn thương, thường gặp là viêm hoạt mạc khớp dưới sên sau tổn thương dây chằng khớp.

Cổ chân là vùng có tập chung nhiều tĩnh mạch nông lớn nên khi bị chấn thương dễ gây hiện tượng sưng phù, thậm chí là chảy máu. Cảm giác đau thường ít, không kéo dài nhưng triệu chứng sưng cổ chân thì kéo dài hơn và đó thường là lý do để bệnh nhân đi khám. Ngoài ra, ở những bệnh nhân bị trật khớp cổ chân, khớp bị biến dạng, bệnh nhân còn bị giới hạn vận động khớp mà thường là các vận động gấp duỗi, dáng đi khập khiễng. Nếu để lâu có thể gây biến chứng tổn thương thậm chí hỏng khớp.

Trật khớp cổ chân gây vận động khó khăn cho người bệnh

Tổn thương vùng cổ chân nếu không có kèm gãy xương, đa số là tổn thương bao khớp và dây chằng cổ chân. Đó hay còn gọi là tình trạng bong gân, cần phải cố định cổ chân để các dây chằng có thể lành lại. Trên lâm sàng, cần phải phân biệt rõ giữa trật khớp và bong gân vì đây là hai tình trạng hoàn toàn khác nhau và cách xử trí cũng khác nhau. Trong trật khớp cổ chân, bệnh nhân gần như không thể cử động cổ chân. Ngược lại, trong bong gân thì cổ chân có thể vận động được 1 phần.

Không chỉ riêng trật khớp cổ chân mà đối với tất cả các bệnh lý khác, việc điều trị và xử lý đều phải có nguyên tắc riêng, phù hợp với từng bệnh lý, từng tình trạng bệnh nhân cụ thể.

Nguyên tắc xử trí ban đầu khi gặp bệnh nhân bị trật khớp cổ chân R - I - C - E:

• R [rested]: Cho bệnh nhân nằm nghỉ ngơi tại chỗ, hạn chế vận động cổ chân, có thể tiến hành gắn nẹp bảo vệ để hạn chế sự di lệch ổ khớp. Lưu ý, tuyệt đối không tự ý nắn chỉnh khớp cổ chân vì nếu nắn sai cách có thể làm nặng hơn tình trạng trật khớp, gây đau đớn cho bệnh nhân.
• I [ice]: Chườm lạnh quanh cổ chân để làm co mạch, giảm đau, giảm sưng nề. Tại nhà có thể cho đá vào túi nilon sạch rồi chườm lên chỗ chấn thương.
• C [compression]: Sử dụng băng thun để băng ép vừa phải từ bàn chân lên đến gối bệnh nhân nhằm hạn chế sự sưng nề do ứ trệ máu tĩnh mạch tại vùng chấn thương. Đặc biệt lưu ý không được chườm ấm chườm nóng vì có thể sẽ làm tăng tình trạng phù nề cổ chân.

Xử trí trật khớp cổ chân

• E [elevation]: Cho bệnh nhân nằm kê chân cao khoảng từ 10 - 20cm để tăng sự lưu thông tuần hoàn máu, không nên kê quá cao sẽ làm tê chân do giảm lượng máu động mạch di chuyển xuống bàn chân.

Sau khi đã thực hiện xử trí ban đầu, đưa bệnh nhân đi khám và kiểm tra sớm bằng chụp X-quang để chẩn đoán chính xác xem là bệnh nhân bị trật khớp hay gãy xương, đồng thời xác định vị trí tổn thương để có hướng điều trị tiếp theo. Trên thực tế lâm sàng, có rất nhiều trường hợp bị chấn thương cổ chân gây đau nhưng do chủ quan nên chỉ nghĩ đơn giản là bị bong gân, tự xử trí bằng các phương pháp truyền thống như đắp lá, bó thuốc... Điều này không những không hỗ trợ việc điều trị mà còn có thể gây ra những biến chứng nặng nề hơn cho vùng tổn thương.

Trật khớp là một thương tích nặng, dễ để lại nhiều biến chứng và di chứng nên cần được điều trị đúng hướng bởi những bác sĩ chuyên khoa.

Điều trị trật khớp tùy thuộc vào mức độ tổn thương nặng nhẹ, vị trí tổn thương để có những phương án điều trị phù hợp. Điều trị trật khớp cổ chân bao gồm:

• Nắn chỉnh khớp có gây tê tại chỗ, gây tê vùng hay gây mê người bệnh tùy theo mức độ tổn thương để bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định điều trị và thực hiện tiến hành điều trị.
• Bất động khớp sau nắn chỉnh. Có thể bất động bằng cách bó bột hoặc sử dụng dụng cụ trợ đỡ. Thời gian bất động ngắn hay dài còn phụ thuộc vào độ nặng nhẹ của trật khớp và các tổn thương phần mềm, thần kinh, mạch máu.
• Phục hồi chức năng vận động khớp sau khi tháo bỏ dụng cụ bất động khớp. Quá trình tập luyện sẽ được bắt đầu từ những bài tập nhẹ nhàng đơn giản đến phức tạp, từ cường độ thấp đến cường độ cao theo sức chịu đựng của bệnh nhân.

Bất động khớp sau nắn chỉnh bằng bó bột

Nói chung, trật khớp cổ chân tuy không gây nguy hiểm cấp bách đến tính mạng người bệnh nhưng lại gây biến chứng nặng nề ảnh hưởng đến sự vận động đi lại và đời sống sinh hoạt của người bệnh. Do đó bệnh cần được điều trị sớm để tránh ảnh hưởng đến bệnh nhân.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là bệnh viện đa khoa có chức năng thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp như viêm khớp, thoái hóa, thoát vị, đau nhức xương khớp,.... Tại Vinmec cũng đã thực hiện chẩn đoán, điều trị bằng các phương pháp y học hiện đại với các bệnh lý cơ xương khớp, không chỉ đem lại hiệu quả cao mà còn hạn chế tối đa biến chứng bệnh tái phát. Có được thành công lớn là bởi Vinmec luôn trang bị đầy đủ cơ sở vật chất hiện đại, các quy trình thăm khám, điều trị được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn, kinh nghiệm sẽ đem lại kết quả điều trị bệnh tối ưu cho Quý khách hàng.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

XEM THÊM:

Chấn thương vùng cổ chân rất thường gặp trong thể thao hoặc trong sinh hoạt bình thường hằng ngày. Tình trạng thường gặp nhất là bong gân cổ chân do cổ chân bị lật sang bên hay còn gọi là “lật sơ mi”. Vậy khi bị bong gân cổ chân cần là gì cho nhanh khỏi?

Tình trạng bong gân cổ chân thường bị chúng ta xem nhẹ, nhiều người chỉ chườm hoặc bó lá mà không lường được hậu quả khi điều trị không đúng, không kịp thời.

Bong gân khớp cổ chân là tình trạng các dây chằng xung quang khớp cổ chân bị giãn quá mức, có thể dẫn đến rách một phần hoặc rách toàn bộ dây chằng dưới tác động của lực chấn thương. Bong gân khớp cổ chân có thể gặp ở mọi lứa tuổi, với mức độ tổn thương từ nhẹ đến nặng khác nhau, tùy thuộc mức độ tổn thương dây chằng.

Phần lớn các trường hợp bong gân cổ chân chỉ gặp ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể tự điều trị hoặc tự chăm sóc tại nhà bằng cách chườm đá, nghỉ ngơi và phải hạn chế đi lại.

Tuy nhiên, nếu tình trạng bong gân cổ chân ở mức độ vừa và nặng thì bắt buộc phải đến bệnh viện để khám và điều trị kịp thời. Ở mức độ vừa và nặng, nếu người bệnh đến bệnh viện muộn hoặc chữa không đúng [thường là tự đắp lá, tự chữa theo dân gian] sẽ dẫn đến tình trạng bong gân mạn tính. Khi đó, các triệu chứng như sưng, đau sẽ kéo dài dai dẳng ở khớp cổ chân, khớp lỏng, dễ chấn thương tái phát, ảnh hưởng lớn đến lao động, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Hầu hết bong gân cổ chân xảy ra ở hệ thống dây chằng bên ngoài, nằm ngoài khớp.

Ngay sau chấn thương, khớp cổ chân sẽ đau, kèm theo sưng nề, bầm tím, giảm hoặc mất vận động. Khi tình trạng cấp tính qua đi, thăm khám có thể thấy khớp cổ chân mất vững. Nếu bong gân mức độ nặng, người bệnh có thể nghe tiếng “rắc” khi bị chấn thương, sau đó mất cơ năng linh hoạt ở cổ chân, giống gãy xương.

Chụp X-quang thấy cấu trúc xương không thay đổi, thấy hình ảnh gián tiếp của tổn thương dây chằng như: tổn thương dây chằng bên mác, khe sáng mắt cá trong giãn rộng [tổn thương dây chằng delta-bên chầy].

Chụp cộng hưởng từ [MRI] khi nghi ngờ tổn thương dây chằng mức độ nặng hoặc tổn thương sụn khớp, chụp khi cổ chân hết giai đoạn sưng nề.

Ngay sau bong gân khớp cổ chân sẽ đau kèm theo sưng nề, bầm tím

• Độ 1 [nhẹ]: Dây chằng bị kéo giãn nhẹ, tổn thương ở mức độ vi thể trên các sợi xơ với biểu hiện sưng nề nhẹ quanh mắt cá chân.
• Độ 2 [trung bình]: Đứt một phần dây chằng với biểu hiện sưng nề mức độ vừa phải quanh khớp cổ chân, cảm giác mất vững khớp cổ chân khi thăm khám.
• Độ 3 [nặng]: Đứt hoàn toàn dây chằng, biểu hiện sưng nề, bầm tím toàn bộ khớp cổ chân, khi thăm khám thấy khớp cổ chân mất vững rõ.

Đối với bong gân nhe,̣ bệnh nhân có thể tự điều trị tại nhà bằng các cách sau càng sớm càng tốt:

• Nghỉ ngơi, không đi lại ở chân bị chấn thương
• Chườm đá tại vị trí sưng nề, mỗi lần chườm 20 - 30 phút, mỗi ngày chườm 3 - 4 lần, không đặt đá trực tiếp lên da mà túi đá chườm qua lớp khăn.
• Băng chun: băng ép nhẹ xung quanh khớp cổ chân hoặc dùng thanh nẹp cổ chân lại. Cổ chân cần được nghỉ ngơi do đó bạn nên dùng nạng
• Kê cao chân: trong vòng 48 giờ đầu nên kê chân cao hơn tim.
• Dùng thuốc giảm đau, chống viêm, giảm phù nề như: ibuprofen, alphachoay...

Chườm đá tại vị trí sưng nề do bong gân

Dùng rượu, xoa cao nóng vào nơi bị tổn thương bong gân là sai lầm nghiêm trọng, vì tổn thương dây chằng nghiêm cấm sử dụng các chất gây nóng tác động tại chỗ. Những chất này sẽ làm chảy máu mạnh hơn trong khi tổn thương bong gân cần dùng các thuốc gây lạnh, làm giảm đau tại chỗ. Các chất có tính nóng chỉ nên dùng trong trường hợp gãy xương vì sức nóng sẽ làm tăng tiết dịch, máu làm nhanh liền xương hơn. Tuyệt đối không nên xoa dầu nóng, rượu, cao xoa vào nơi dây chằng tổn thương vì có thể dẫn đến teo cơ, cứng khớp sau này.

Hầu hết các trường hợp bong gân cổ chân không cần phẫu thuật, kể cả bong gân mức độ nặng. Có 3 bước điều trị bong gân khớp cổ chân từ mức độ nhẹ đến nặng:

• Bước 1: Bệnh nhân nghỉ ngơi, bất động, giảm sưng nề.
• Bước 2: Tập luyện để sớm lấy lại biên độ vận động của khớp, tăng cường sức mạnh cơ.
• Bước 3: Tiếp tục tập luyện, thích nghi để trở về các hoạt động sinh hoạt bình thường.

Quá trình này phải mất 3 tuần đối với bong gân mức độ nhẹ, 6 - 12 tuần đối với bong gân mức độ vừa và nặng.

Những trường hợp bong gân mức độ vừa và nặng [khớp cổ chân sưng nhiều, mất vững, mất vận động]. Khi đó, ngoài việc giảm đau bằng chườm đá, kê cao chân còn phải tuyệt đối bất động. Bất động bằng băng bột từ 1/3 trên cẳng chân xuống đếc bàn ngón chân trong thời gian tối thiểu 3 tuần. Sau bó bột là giai đoạn tập luyện.

Không xoa bóp, chườm nóng, tiêm bất cứ thuốc gì vào vùng bong gân để tránh làm giãn mạch, chảy máu, phù nề. Không nên băng quá chặt vì có thể sẽ gây đau nhức, bầm tím chỗ bị bong gân.

Phẫu thuật được chỉ định cho những bong gân mức độ nặng mà việc điều trị bảo tồn không hiệu quả, khớp cổ chân mất vững. Có thể tiến hành phẫu thuật nội soi, sử dụng các lỗ vào ở mặt trước khớp cổ chân để đưa camera vào khớp, quan sát diện khớp, bỏ các mảnh bong sụn khớp nếu có. Khâu phục hồi dây chằng hoặc có thể tạo hình lại dây chằng bằng các mảnh ghép từ gân cơ tự thân.

Khởi động thật kỹ trước khi chơi thể thao hoặc thực hiện các hoạt động thể lực khác phòng ngừa bong gân

• Khởi động thật kỹ trước khi chơi thể thao hoặc thực hiện các hoạt động thể lực khác.
• Đi giày thể thao đúng chủng loại, dúng kích cỡ
• Cẩn thận khi bước, chạy hoặc nhảy trên nền mấp mô.
• Giảm hoặc dừng chơi thể thao khi xảy ra tình trạng đau khớp cổ chân.

Cần tránh bong gân cổ chân tái đi tái lại nhiều lần dẫn đến bong gân mạn tính. Nếu bị bong gân một lần, các dây chằng không được phục hồi hoàn toàn thì sẽ xảy ra bong gân tái diễn nhiều lần. Nếu tình trạng đau kéo dài trên 4 - 6 tuần được gọi là bong gân mạn tính. Cần tránh các hoạt động có xu hướng làm bong gân mạn tính nặng lên như: bước đi trên nền đất mấp mô, chơi các môn thể thao làm cho cổ chân dễ bị vặn xoắn.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec chính là địa chỉ uy tín được nhiều bệnh nhân tin tưởng trong thực hiện kỹ thuật chẩn đoán các bệnh lý cơ xương khớp. Khi thăm khám tại Hệ thống y tế Vinmec, Quý khách hàng sẽ được:

• Đội ngũ y - bác sỹ là các chuyên gia đầu ngành, trình độ chuyên môn cao, tận tụy và hết lòng vì lợi ích của bệnh nhân.
• Dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp.
• Hệ thống trang thiết bị hiện đại, hỗ trợ chẩn đoán và điều trị hiệu quả.
• Không gian khám chữa bệnh hiện đại, văn minh, sang trọng và tiệt trùng tối đa.
• Đảm bảo trọn vẹn sự an toàn và riêng tư cho khách hàng.
• Mô hình quản lý, chia sẻ và kết nối dữ liệu thông tin trực tuyến hiện đại, hiệu quả tối ưu.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

XEM THÊM: