Tăng canxi máu liên quan đến ung thư là gì năm 2024

Tăng canxi máu ảnh hưởng khoảng 1% – 2% dân số nói chung. 90% trường hợp xảy ra do cường tuyến cận giáp nguyên phát và tăng canxi máu liên quan đến ung thư (tăng canxi máu ác tính). Vậy tăng canxi máu có nguy hiểm không? Các biến chứng nghiêm trọng của bệnh là gì?

Thế nào là tăng canxi trong máu?

Tăng canxi máu xảy ra khi bạn có lượng canxi trong máu cao vượt ngưỡng trung bình. Người bệnh có thể bị tăng canxi máu ở mức độ nhẹ hoặc nặng và tình trạng này có thể tạm thời hoặc mạn tính. (1)

Canxi là một trong những khoáng chất quan trọng đóng vai trò cốt lõi và phổ biến nhất của cơ thể. Hầu hết, canxi trong cơ thể được lưu trữ trong xương nhưng máu cũng cần canxi. Tác dụng của canxi trong máu gồm:

• Dây thần kinh hoạt động.
• Làm co cơ giúp cơ thể di chuyển.
• Tạo cục máu đông, giúp vết thương ngừng chảy máu.
• Tim hoạt động bình thường.
• 2 loại hormone là calcitonin và hormone tuyến cận giáp giúp kiểm soát lượng canxi trong cả máu lẫn xương. Vitamin D cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì lượng canxi vì cơ thể cần để hấp thụ canxi từ thực phẩm.

Cơ thể kiểm soát và duy trì mức độ canxi trong máu ở mức cân bằng, tuy nhiên một số loại thuốc và loại bệnh nhất định có thể dẫn đến tăng canxi trong máu.

Triệu chứng tăng canxi máu

Người bệnh có thể không có dấu hiệu hoặc triệu chứng nếu tình trạng tăng canxi máu ở mức độ nhẹ. Những trường hợp nghiêm trọng có thể khiến cơ thể xuất hiện các triệu chứng liên quan như: (2)

• Thận: lượng canxi dư thừa khiến thận làm việc nhiều hơn để lọc thải, gây ra tình trạng khát nước quá mức và đi tiểu thường xuyên.
• Hệ tiêu hóa: tăng canxi máu có thể gây khó chịu ở dạ dày, buồn nôn, nôn và táo bón.
• Xương và cơ bắp: tăng canxi máu khiến xương yếu đi, có thể gây đau xương, loãng xương và yếu cơ.
• Não: tăng canxi máu có thể cản trở hoạt động của não, dẫn đến lú lẫn, mệt mỏi, thậm chí có thể gây trầm cảm.
• Tim: tăng canxi máu nghiêm trọng có thể cản trở chức năng của tim, khiến tim đập nhanh, người bệnh ngất xỉu, xuất hiện dấu hiệu rối loạn nhịp tim và các vấn đề về tim khác.
  Tăng canxi máu khiến xương yếu đi.

Nguyên nhân dẫn đến tăng canxi máu

Hơn 25 bệnh riêng biệt, một số loại thuốc và thậm chí khi cơ thể bị thiếu nước cũng có thể làm tăng canxi máu. Bệnh cường tuyến cận giáp nguyên phát và các loại ung thư khác nhau chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số những ca bệnh tăng canxi máu.

1. Do di truyền

Một rối loạn di truyền hiếm gặp được gọi là tăng nồng độ canxi máu, giảm canxi niệu có tính chất gia đình gây ra sự gia tăng canxi trong máu do các thụ thể canxi trong cơ thể bị lỗi. Tình trạng này không gây ra triệu chứng hoặc biến chứng của bệnh tăng canxi máu.

2. Do bị cường cận giáp

Trong bệnh cường cận giáp nguyên phát, một hoặc nhiều trong số 4 tuyến cận giáp sản xuất quá nhiều hormone tuyến cận giáp, loại hormone này chịu trách nhiệm kiểm soát nồng độ canxi trong máu.

Tuyến cận giáp nằm phía sau tuyến giáp ở cổ, thường hoạt động cùng với thận, xương và ruột để điều chỉnh cẩn thận mức độ canxi trong máu. Nhưng khi tuyến cận giáp hoạt động quá mức, dẫn đến giải phóng quá nhiều hormone tuyến cận giáp sẽ làm tăng nồng độ canxi trong máu.

3. Do ung thư

Khoảng 2% trong số tất cả các bệnh ung thư có liên quan đến tăng canxi máu và các trường hợp tăng canxi máu liên quan đến ung thư (hay tăng canxi máu ác tính) thường khởi phát nhanh và có tính chất nghiêm trọng. Một số loại ung thư có thể làm tăng canxi máu bao gồm:

• Ung thư phổi.
• Ung thư vú.
• Đa u tủy (Multiple myeloma).
• Ung thư tế bào thận (RRC).
• Bệnh ung thư máu (bệnh bạch cầu).
• Ung thư hạch bạch huyết (Lymphoma).
• Sarcoma cơ vân (Rhabdomyosarcoma).

4. Tác dụng phụ một số loại thuốc

Các loại thuốc và thực phẩm bổ sung có thể gây tăng canxi máu bao gồm:

• Hydrochlorothiazide và các thuốc lợi tiểu nhóm thiazide khác (thường được kê đơn cho người bệnh cao huyết áp và phù nề).
• Thuốc Lithium.
• Uống quá nhiều vitamin D, vitamin A hoặc thực phẩm bổ sung canxi.
• Uống quá nhiều canxi cacbonat là một trong những nguyên nhân tạm thời phổ biến gây tăng canxi máu.

5. Do một số bệnh lý khác

Các nguyên nhân gây tăng canxi máu ít phổ biến hơn bao gồm:

• Bệnh về phổi (sarcoidosis và bệnh lao).
• Suy thận.
• Nhiễm độc giáp.
• Bất động/ nằm liệt giường trong thời gian dài.
• Bệnh Paget xương.

Tăng canxi máu có nguy hiểm không?

Hầu hết, các trường hợp tăng canxi máu đều không nguy hiểm đến tính mạng và nhiều người không có bất kỳ triệu chứng nào. Các bác sĩ thường phát hiện sớm bệnh này từ xét nghiệm máu định kỳ.

Nhưng tăng canxi máu nặng có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn, bao gồm:

• Suy thận.
• Nhịp tim nhanh chậm bất thường (loạn nhịp tim).
• Lú lẫn.
• Hôn mê.

Biến chứng tăng canxi máu thường gặp

Nếu tăng canxi máu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng tăng canxi máu như:

• Loãng xương: nếu xương tiếp tục giải phóng canxi vào máu, người bệnh có thể mắc bệnh loãng xương, gãy xương, cong cột sống và giảm chiều cao.
• Sỏi thận: nếu nước tiểu chứa quá nhiều canxi, tinh thể có thể hình thành trong thận. Thời gian dài các tinh thể có thể kết hợp với nhau tạo thành sỏi thận, gây cơn đau quặn thận.
• Suy thận: tăng canxi máu nặng có thể làm suy thận, suy giảm khả năng lọc máu và đào thải độc tố.
• Vấn đề về hệ thần kinh: tăng canxi máu nặng có thể dẫn đến lú lẫn, mất trí nhớ và hôn mê, thậm chí có thể gây tử vong.
• Nhịp tim bất thường (loạn nhịp tim): tăng canxi máu có thể ảnh hưởng đến các xung điện điều chỉnh nhịp tim, khiến tim đập không đều.
  Tăng canxi máu làm tăng nguy cơ mắc bệnh loãng xương, gãy xương, cong cột sống và giảm chiều cao.

Kế hoạch tiếp cận điều trị cho tình trạng tăng canxi máu

Nếu tình trạng tăng canxi máu ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể chọn theo dõi và chờ đợi, đặc biệt xương và thận để đảm bảo chúng vẫn khỏe mạnh. Đối với tình trạng tăng canxi máu nặng hơn, bác sĩ có thể cho bạn dùng thuốc hoặc điều trị bằng phương pháp khác, bao gồm phẫu thuật.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị cho người bệnh sử dụng thuốc:

• Calcitonin (Miacalcin): giúp kiểm soát lượng canxi trong máu, có thể có tác dụng phụ là buồn nôn nhẹ.
• Thuốc canxi: giúp kiểm soát tuyến cận giáp hoạt động quá mức. Cinacalcet (hay Sensipar) đã được phê duyệt để kiểm soát chứng tăng canxi máu.
• Bisphosphonates: thuốc chống loãng xương tiêm tĩnh mạch, có thể nhanh chóng làm giảm nồng độ canxi, thường được sử dụng để điều trị tăng canxi máu do ung thư. Rủi ro liên quan đến phương pháp điều trị này bao gồm gãy xương hàm và một số loại gãy xương đùi.
• Denosumab (Prolia, Xgeva): thường được sử dụng để điều trị cho người bị tăng canxi máu do ung thư không đáp ứng tốt với bisphosphonates.
• Prednisone: nếu tình trạng tăng canxi máu do lượng vitamin D cao, việc sử dụng thuốc steroid như prednisone trong thời gian ngắn thường hiệu quả.
• Truyền dịch và thuốc lợi tiểu: mức canxi cực cao là dấu hiệu cần cấp cứu. Người bệnh có thể cần nhập viện để điều trị bằng dịch truyền tĩnh mạch và thuốc lợi tiểu để kịp thời hạ thấp mức canxi nhằm ngăn các vấn đề về nhịp tim hoặc tổn thương hệ thần kinh.

Các bệnh liên quan đến tuyến cận giáp hoạt động quá mức thường có thể được chữa khỏi bằng phẫu thuật để loại bỏ mô gây bệnh.

Biện pháp phòng ngừa tình trạng tăng canxi máu

Một số điều chỉnh lối sống nhất định có thể giúp giữ mức canxi cân bằng và duy trì sức khỏe xương: ()

• Uống nhiều nước: uống đủ nước có thể làm giảm lượng canxi trong máu và có thể giúp ngăn sỏi thận.
• Bỏ hút thuốc lá: hút thuốc có thể làm tăng tình trạng loãng xương. Ngoài việc cải thiện sức khỏe của xương, việc bỏ thuốc lá sẽ làm giảm nguy cơ ung thư và các vấn đề sức khỏe khác.
• Tập thể dục: rèn luyện sức khỏe giúp tăng cường sức đề kháng và sức khỏe của xương.
• Tuân thủ đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ: giúp giảm nguy cơ tiêu thụ quá nhiều vitamin D và canxi máu.

Khi nào nên đến cơ sở y tế?

Tìm đến bác sĩ ngay nếu bạn có: (4)

• Tiền sử gia đình bị tăng canxi máu hoặc từng mắc bệnh cường tuyến cận giáp.
• Triệu chứng tăng canxi máu.
  Bác sĩ CKI Võ Trần Nguyên Duy, khoa Nội tiết – Đái tháo đường đang khám cho người bệnh tăng canxi máu.

Khoa Nội tiết – Đái tháo đường BVĐK Tâm Anh TP.HCM là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia và bác sĩ giàu kinh nghiệm trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh nội tiết như: đái tháo đường, bướu giáp, rối loạn nội tiết tố, bệnh tuyến giáp, bệnh tuyến cận giáp, béo phì,… Hệ thống trang thiết bị hiện đại được nhập khẩu từ Âu – Mỹ sẽ rút ngắn quá trình điều trị, giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi sức khỏe.

Hy vọng bài viết trên đã giải đáp thắc mắc của độc giả về “Tăng canxi máu có nguy hiểm không?”. Tiếp cận và điều trị tăng canxi máu phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tăng canxi máu nhẹ có thể không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu tình trạng nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc làm giảm lượng canxi và điều trị nguyên nhân cơ bản gây bệnh. Vì vậy, ngay khi gặp các triệu chứng tăng canxi máu, người bệnh nên đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán và lên phác đồ điều trị kịp thời.